એમ્બેસેડર અશોક મુખરજી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ખાતેના ભારતના ભૂતપૂર્વ કાયમી પ્રતિનિધિ
ન્યૂઝ ડેસ્ક: અમેરિકા પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે 29મેના રોજ પત્રકાર પરિષદમાં જાહેરાત કરી કે, અમેરિકા “વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) સાથેના તેના સંબંધોને તોડી નાખે છે અને તેને અપાતું ફંડ વિશ્વની અન્ય જાહેર આરોગ્યમાં કામ કરતી યોગ્ય સંસ્થાઓને અપાશે”. પ્રમુખે અગાઉ WHOને પત્ર લખીને માગણી કરી હતી કે, “આગામી 30 દિવસમાં મહત્ત્વના સુધારા થવા જોઈએ”. તે ના થયા તેના કારણે આ પગલું લેવાયું હતું. વૈશ્વિક સહકારથી કામ કરવાની જગ્યાએ પોતાની સ્થાનિક બાબતોને અગ્રતા આપવાની અમેરિકાની આવી નીતિ પહેલેથી જ રહી છે.
ઑક્ટોબર 2017માં પણ અમેરિકાએ આ જ રીતે છેક નવેમ્બર 1945માં રચાયેલા યુનેસ્કોમાંથી નીકળી જવાનું નક્કી કર્યું હતું. યુનેસ્કોની પ્રથમ કારોબારીના સભ્ય અને અમેરિકન લેખકે જ યુનેસ્કોના બંધારણની પ્રસ્તાવના લખી હતી. તેમાં તેમણે લખ્યું હતું કે “યુદ્ધની શરૂઆત માણસના મનમાં થાય છે, તેથી શાંતિના રક્ષકોએ મનુષ્યોના માનસનું જ ઘડતર કરવું જોઈએ.” “યુનેસ્કોમાં એરિયર્સ વધતું જાય છે, સંસ્થામાં મૂળભૂત સુધારાની જરૂર છે અને ઇઝરાયલ વિરુદ્ધની માનસિકતા યુનેસ્કોમાં રહેલી છે,” એવા કારણોસર ટ્રમ્પ વહિવટીતંત્રે યુનેસ્કો છોડી દીધાનું મનાતું હતું.
જૂન 2018માં અમેરિકાએ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની હ્યુમન રાઇટ્સ કાઉન્સિલ (HRC)માંથી પણ નીકળી જવાનું નક્કી કર્યું હતું. સપ્ટેમ્બર 2005માં યુએનની 60મી જયંતી વખતે સર્વાનુમતે તેની સ્થાપના થઈ હતી. જોકે મે 2006માં અમેરિકાએ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની સામાન્ય સભામાં આ સંસ્થાની સ્થાપનાનો વિરોધ કર્યો હતો. ઇઝરાયલ, પલાઉ અને માર્શલ્સ આઇલેન્ડને પણ વિરોધ કર્યો હતો. તેમને લાગતું હતું કે જે દેશો “માનવ અધિકારોના ભંગની બાબતમાં સૌથી વધુ ખરાબ” હોય તેના સભ્યો પણ આ સંસ્થામાં ચૂંટાતા અટકશે નહિ. 2006-2009 દરમિયાન HRC પોતાના નિયમો ઘડતી રહી અને તેમાં “પેલેસ્ટાઇન તથા આરબના કબજામાં રહેલા વિસ્તારોમાં માનવ અધિકારોની સ્થિતિ”ના સાતમા એજન્ડા સહિતના એજન્ડા પર કામ કરતું રહ્યું.
2006માં HRCની ચૂંટણી ના લડીને અમેરિકાએ ઇઝરાયલને લગતા એજન્ડા સાત અંગે મહત્ત્વની કામગીરી હતી, ત્યારે ગેરહાજર રહેવાનું નક્કી કર્યું હતું. તેથી એ વક્રતા છે કે, આ સંસ્થા પર ઇઝરાયલ વિરુદ્ધની માનસિકતાનો આરોપ લગાવી ટ્રમ્પે તેમને છોડી દીધી.
ટ્રમ્પે WHOમાં મહત્ત્ના સુધારાની માગણી કરી હતી, પણ તે શું તે સ્પષ્ટ થતું નથી. પ્રમુખ ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે “વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા પર ચીનનું સંપૂર્ણ નિયંત્રણ છે” અને તેણે WHO પર દબાણ લાવીને “ચીનને સૌ પ્રથમ ખ્યાલ આવ્યો હતો, તે વાઇરસ અંગે વિશ્વને ગેરમાર્ગે દોર્યું હતું”. જો કે, 24 જાન્યુઆરી 2020ના રોજ પ્રમુખ ટ્રમ્પે ટ્વીટ કર્યું હતું કે “ચીન કોરોના વાઇરસને કાબૂમાં લેવા ઘણી મહેતન કરી રહ્યું છે”. કોરોના વાઇરસ વિશેની પત્રકાર પરિષદમાં 29 ફેબ્રુઆરીએ પણ ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે “ચીન ખૂબ સારી કામગીરી કરી રહ્યું હોય તેમ લાગે છે”.
વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાની કામગીરી જોઈએ તો ચીને પ્રથમવાર 31 ડિસેમ્બર 2019ના રોજ વૂહાનમાં ન્યૂમોનિયાના ક્લસ્ટર કેસ નોંધ્યા ત્યારે તેણે ઇન્સિડેન્ટ મેનેજમેન્ટ સપોર્ટ ટીમ તૈયાર કરી હતી. જેથી ચીન તેને સંભાળી શકે. 34 દેશોના સભ્યો સાથેની કારોબારી ધરાવતા WHOમાં અમેરિકા પણ 2018-2021 માટે ચૂંટાયેલું સભ્ય છે. 3થી 6 ફેબ્રુઆરીના રોજ બોર્ડની બેઠક મળી હતી અને તેમાં Covid-19 વિશે ડિરેક્ટર જનરલે માહિતી આપી હતી.