અમદાવાદ: રોગો દરેક વર્ગના લોકોને પરેશાન કરે છે. પરંતુ રોગોના ઈલાજ માટે દવાઓ લેવી ક્યારેક ગરીબી રેખા નીચે જીવતા લોકો અને મધ્યમ વર્ગના લોકો માટે પણ ચિંતાનું કારણ બની જાય છે. કારણ કે કેટલીકવાર કેટલીક દવાઓ ખૂબ મોંઘી હોય છે. 7મી માર્ચે જન ઔષધિ દિવસની ઉજવણી દેશમાં જેનેરિક દવાઓનો ફેલાવો વધારવા અને તેના વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે કરવામાં આવે છે.
જેનરિક દવાઓ શું છે:જેનરિક દવાઓ વાસ્તવમાં બ્રાન્ડ નામ વગરની દવાઓ છે. આ દવાઓની કિંમત તુલનાત્મક રીતે ઘણી ઓછી છે, પરંતુ તે લોકપ્રિય બ્રાન્ડની મોંઘી દવાઓ જેટલી સલામત, અસરકારક અને ફાયદાકારક છે.
ઇતિહાસ:ભારત સરકારના રસાયણ અને ખાતર મંત્રાલયના ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ દ્વારા નવેમ્બર, 2008માં જરૂરિયાતમંદ લોકોને પોસાય તેવા ભાવે ગુણવત્તાયુક્ત જેનરિક દવાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જન ઔષધિ પરિયોજના (PMBJP) શરૂ કરવામાં આવી હતી. જે અંતર્ગત દેશના ઘણા ભાગોમાં જન ઔષધિ કેન્દ્રો શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ દિવસને "જન ઔષધિ દિવસ" તરીકે ઉજવવાની જાહેરાત કર્યા પછી, 7 માર્ચ, 2019 ના રોજ પ્રથમ વખત આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.
આ પણ વાંચો:NATIONAL SAFETY DAY : રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ 2023: "અમારું લક્ષ્ય - શૂન્ય નુકસાન"
લોકોમાં જન ઔષધિ કેન્દ્રો વિશે જાણકારી નથી:ઘણા લોકો કોઈપણ બીમારી અથવા રોગ માટે તેમની દવાનો કોર્સ પૂર્ણ કરી શકતા નથી. ભારત સરકાર જેનરિક દવાઓનો ફેલાવો કરવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કરી રહી છે જેથી દવાઓની કિંમત કોઈપણ વ્યક્તિની સારવારમાં અડચણ ન બને અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી જરૂરી દવાઓ દરેક વ્યક્તિ સુધી ઉપલબ્ધ રહે. આ સાથે અનેક જન ઔષધિ કેન્દ્રો પણ કાર્યરત છે. જ્યાંથી જેનેરિક દવાઓ ખરીદી શકાય છે. પરંતુ ચિંતાની વાત એ છે કે તમામ પ્રયાસો છતાં આજે પણ મોટી સંખ્યામાં લોકો જેનરિક દવાઓ અને જન ઔષધિ કેન્દ્રો વિશે વધારે જાણકારી ધરાવતા નથી. તે જ સમયે, તેમની ગુણવત્તાને લઈને સામાન્ય લોકોમાં ઘણા પ્રકારની મૂંઝવણ છે.
આ પણ વાંચો:World Hearing Day: વિશ્વ સુનાવણી દિવસ 2023 થીમ પર ઉજવવામાં આવશે, ઈલેક્ટ્રોનિક ડિવાઈઝથી કાનને અસર
દર વર્ષે માર્ચના પ્રથમ સપ્તાહમાં જન ઔષધિ સપ્તાહ અને જન ઔષધિ દિવસ અથવા જન ઔષધિ દિવસ અથવા જેનરિક દવાઓનો દિવસ દર વર્ષે 7મી માર્ચે લોકોમાં જેનરિક દવાઓ વિશે જાગૃતિ વધારવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
મોંઘી દવાઓ જેટલી અસરકારક:ઉલ્લેખનીય છે કે, હાલમાં દેશમાં 9000 થી વધુ જન ઔષધિ કેન્દ્રો પર 50% થી 90% સસ્તી દવાઓ ઉપલબ્ધ છે. પરંતુ ઓછી કિંમતનો અર્થ એ નથી કે આ દવાઓની ગુણવત્તા યોગ્ય નથી. આ દવાઓ મોંઘી દવાઓ જેટલી અસરકારક છે. આ મુખ્ય કારણ છે કે દરરોજ લગભગ 12 લાખ લોકો આ જન ઔષધિ કેન્દ્રોની મુલાકાત લે છે.
10,000 જન ઔષધિ કેન્દ્રો ખોલવાનું લક્ષ્ય: જન ઔષધિ કેન્દ્રોની સંખ્યા અને જેનરિક દવાઓની ઉપલબ્ધતા વિશે વાત કરીએ તો, 31 જાન્યુઆરી, 2023 સુધી દેશના 764 જિલ્લાઓમાંથી 743 જિલ્લામાં 9082 પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જન ઔષધિ કેન્દ્રોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. જેમાં લગભગ 1,759 દવાઓ અને 280 સર્જીકલ સાધનો ખૂબ જ પોસાય તેવા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રોટીન પાવડર, માલ્ટ આધારિત ફૂડ સપ્લીમેન્ટ્સ, પ્રોટીન બાર, ઈમ્યુનિટી બાર, સેનિટાઈઝર, માસ્ક, ગ્લુકોમીટર, ઓક્સિમીટર વગેરે અને ન્યુટ્રાસ્યુટીકલ ઉત્પાદનો પણ દવાઓ અને સર્જીકલ સાધનો સાથે આ કેન્દ્રો પર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે. નોંધપાત્ર રીતે, ભારત સરકારે વર્ષ 2023 ના અંત સુધીમાં એટલે કે ડિસેમ્બર મહિના સુધીમાં 10,000 જન ઔષધિ કેન્દ્રો ખોલવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે.
જન ઔષધિ દિવસ ઉજવવાનો ઉદ્દેશ્ય: વાસ્તવમાં, બજારમાં ઉપલબ્ધ જાણીતી કંપનીઓની બ્રાન્ડેડ દવાઓ સામાન્ય રીતે ઘણી મોંઘી હોય છે. અને તે બધા મેડિકલ સ્ટોર પર વધુ લોકપ્રિય અને સરળતાથી ઉપલબ્ધ હોવાથી, ડૉક્ટરો પણ પ્રિસ્ક્રિપ્શનમાં સમાન દવાઓ લખે છે. જ્યારે જેનરિક દવાઓ જન ઔષધિ કેન્દ્રો પર ઉપલબ્ધ છે. તેમની ઓછી કિંમત અને અન્ય કેટલાક કારણોને લીધે, લોકોના મનમાં સામાન્ય રીતે આ પ્રશ્નો હોય છે કે શું આ દવાઓ સાચી છે અને શું તે મોંઘી દવાઓ જેટલી અસરકારક છે?
જન ઔષધિ દિવસ અને સપ્તાહના આયોજનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય આ તમામ મુદ્દાઓ વિશે સામાન્ય લોકોમાં જાગૃતિ લાવવાનો અને જેનરિક દવાઓ પ્રત્યે લોકોમાં વિશ્વાસ કેળવવાનો છે. આ સાથે આ પ્રસંગ ભારત સરકારના દરેક વ્યક્તિને દવાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવાના પ્રયાસો અને આ દિશામાં તેમની સિદ્ધિઓની ઉજવણી કરવાનો દિવસ પણ છે.
જન ઔષધિ દિવસ અને સપ્તાહ: જન ઔષધિ દિવસ પહેલા માર્ચ મહિનાની શરૂઆતથી સરકારી અને બિનસરકારી સંસ્થાઓ દ્વારા અનેક પ્રકારના જાગૃતિ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જેમાં ડોકટરો, આરોગ્ય નિષ્ણાતો, જેનરિક દવાઓનો ઉપયોગ કરતા લોકો, જન ઔષધિ કેન્દ્રો સાથે સંકળાયેલા લોકો, બાળકો અને સામાન્ય લોકો પણ સામેલ છે. આ પ્રસંગે, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને NGOમાં PMBJP અને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસ બ્યુરો ઑફ ઇન્ડિયા (PMBI) દ્વારા સેમિનાર, કાર્યક્રમો, હેરિટેજ વૉક, હેલ્થ કેમ્પ અને અન્ય ઘણી પ્રવૃત્તિઓનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે.
