ગુજરાત

gujarat

ETV Bharat / bharat

Dream Projects Of PM Modi: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સ, નામના પણ અને કામના પણ ખરાં..! - country's first smart railway station

ભારત જેવા અતિશય સંકુલતાભર્યાં દેશમાં જ્યાં ઉત્તરથી લઇ દક્ષિણ અને પૂર્વથી લઈ પશ્ચિમ સીમા સુધી બાર ગાઉએ બોલી બદલાય છે તેવા દેશમાં અનેક વર્ગ, સમાજ અને સંસ્કૃતિ સમાવિષ્ઠ થયેલી છે. ત્યારે દેશના સર્વાંગી વિકાસની જેમને જવાબદારી સોંપાય છે તેવા રાજકીય અગ્રણીઓ અને તેમનાય લીડર એવા વડાપ્રધાન પદ પર આસનસ્થ મહાનુભાવે અનેક મોરચે એકસાથે કામ કરવાનું હોય છે. ત્યારે વડાપ્રધાન મોદીની દ્રષ્ટિવંત નેતૃત્વ શક્તિના પરિચાયક એવા પ્રોજેક્ટને જગત આખું હવે તેમની સ્વપ્નનિલ યોજનાઓ- ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ( Dream Projects Of PM Modi ) તરીકે ઉલ્લેખે છે. જેમાં કેટલાક પૂર્ણ થઇ ચૂક્યાં છે, તો કેટલાક ગતિમાન છે. તેમના અતિમહત્ત્વકાંક્ષી ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સમાંના કેટલાક પર નજર કરીએ...

Dream Projects Of PM Modi
Dream Projects Of PM Modi

By

Published : Jul 15, 2021, 4:54 PM IST

Updated : Jul 15, 2021, 5:15 PM IST

  • વડાપ્રધાન મોદીની દ્રષ્ટિવંત નેતૃત્વ શક્તિના પરિચાયક એવા પ્રોજેક્ટ એટલે ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સ
  • વડાપ્રધાન મોદીએ આ પ્રોજેક્ટ્સને કારણે દેશને આપી નવી ઓળખ
  • ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સને કારણે ભારતનો સાંસ્કૃતિક વારસો ઓળખાશે
    વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સ

ન્યૂઝ ડેસ્ક: ભારત જેવા અતિશય સંકુલતાભર્યાં દેશમાં જ્યાં ઉત્તરથી લઇ દક્ષિણ અને પૂર્વથી લઈ પશ્ચિમ સીમા સુધી બાર ગાઉએ બોલી બદલાય છે તેવા દેશમાં અનેક વર્ગ, સમાજ અને સંસ્કૃતિ સમાવિષ્ઠ થયેલી છે. ત્યારે દેશના સર્વાંગી વિકાસની જેમને જવાબદારી સોંપાય છે તેવા રાજકીય અગ્રણીઓ અને તેમનાય લીડર એવા વડાપ્રધાન પદ પર આસનસ્થ મહાનુભાવે અનેક મોરચે એકસાથે કામ કરવાનું હોય છે.

જો કે આમ જોઇએ તો, ચડ્ચે ચૂલે ખીચડી ન રંધાય એ પ્રમાણે કશું પણ રાતોરાત સિદ્ધ થતું નથી, ભલેને એ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ( Dream Projects Of PM Modi ) જ કેમ ન હોય? વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી જ્યારે ગુજરાતના મુખ્યપ્રધાન બન્યાં તે અરસામાં તેઓએ નવા જમાનાની નવી જરુરિયાતોને અનુરુપ કેટલીક વિચારણાઓ, રુપરેખાઓ પર ભારે ઝીણવટભર્યું કામ કર્યું હતું.

ત્યારે વવાયેલાં કેટલાક બી સમયાંતરે જ્યારે નરેન્દ્ર મોદીના રાજકીય જીવનના કુલ કાર્યકાળના વીસ વર્ષ થઈ ચૂક્યાં છે, ત્યારે કેટલાક પ્રોજેક્ટ કાગળ પરથી વાસ્તવિકતાની ધરતી પર ઊતરી ચૂક્યાં છે. વડાપ્રધાન મોદીની દ્રષ્ટિવંત નેતૃત્વ શક્તિના પરિચાયક એવા પ્રોજેક્ટને જગત આખું હવે તેમની સ્વપ્નનિલ યોજનાઓ- ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ તરીકે ઉલ્લેખે છે. જેમાં કેટલાક પૂર્ણ થઇ ચૂક્યાં છે, તો કેટલાક ગતિમાન છે.

1-સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ ડેવલપમેન્ટ પ્રોજેક્ટ (Sabarmati Riverfront Development Project)

આજે અમદાવાદની શાન બની ગયેલા આ પ્રોજેક્ટે સાબરમતી નદીને પણ પુનઃ જીવિત કરી તેમ કહીએ તો ખોટું નથી. વીસ-પચીસ વર્ષ પહેલાં જો તમે અમદાવાદની સાબરમતી નદી જોઇ હોય તો તરત જ આ વાતની સત્યતા માની જશો. એકસમયે ગટરની ગંદકી, ઝૂંપડપટ્ટી, કચરાનું નાળું બની ગયેલી સાબરમતી નદીમાં આ પ્રકારનો પ્રોજેક્ટ સાકાર કરવો સાચે જ ડ્રીમ સમાન જ હતો.

અનેક પ્રકારની મુશ્કેલીઓ, વિરોધ તો હતાં જ એવામાં તત્કાલીન મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની નેતૃત્વશક્તિએ આ પ્રોજેક્ટને સાકાર કરવા પ્રયત્ન કર્યો હતો. સાબરમતીમાં આ રીતની યોજના થઈ શકે એવી દરખાસ્ત તો 1960ના સમયથી આવી હતી, પણ તેનું ખરું કલેવર બન્યું 1998થી ફ્રેન્ચ આર્કિટેક્ટ બર્નાડ કોહ્ને 1060ના દાયકે એ સમયના અગ્રણી સ્થપતિ અને બિલ્ડર વગેરે લોકો સાથે મળી રિવરફ્રન્ટનું નામ પાડ્યાં વિનાનો શહેરીજનો માટે બહુહેતુક ઉપયોગમાં આવે તેવો પ્રોજેક્ટ વિચાર્યો હતો જે ગાંધીબ્રિજથી સરદાર બ્રિજ સુધીનો હતો.

બનાર્ડ કોહ્ને 1963માં તેનો પ્રસ્તાવ તૈયાર કરી લીધેલો. 1966માં ટેકનિકલ પાસાંઓનો વિચાર કરી મંજૂર રખાયો. 1976માં મૂડીરોકાણ વગેરે પર કામ થયું. 1992માં સાબરમતીના શુદ્ધિકરણ માટે રાષ્ટ્રીય નદી સંરક્ષણ યોજના હેઠળ ગટરો અને સૂએજ સુધારાનો પ્રસ્તાવ આવ્યો હતો. આમ આ કામ થઈ રહ્યું હતું, તેમાં 1997માં અમદાવાદ કોર્પોરેશને સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન લિમિટેડ-SRFDCL કંપની બનાવી એ ઘણું મોટું પગલું ભરાયું.

જેના નેજા હેઠળ વિવિધ ટેકનિકલ અને અન્ય બાબતોનો ધમધમાટ વધ્યો. આ એ સમય હતો જ્યારે સાબરમતીના કિનારે બંને બાજુએ આશરે 11 કિલોમીટરનો પટ્ટો વિકાસના સર્વશ્રેષ્ઠ નમૂના તરીકે ઊભરી રહ્યો હતો. 2005થી 2012 સુધી એટલે કે મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ જ આ યોજના ખરેખરી કાર્યાન્વિત થઇ અને દેશ અને દુનિયામાં 2014થી જાહેરજનતા તેનો લાભ લઇ રહી છે. આ પ્રોજેક્ટ નદી સાથે સળંગ જાહેર પ્રોમનાડ બનાવે છે આ અવિરત ચાલવા માટેના રસ્તાની લંબાઈ પૂર્વીય બાજુ 11.3 કિ.મી. છે જયારે પશ્ચિમ બાજુ 11.2 કિ.મી.ની લંબાઈ ધરાવે છે.

શહેર માટે બનાવેલ પ્રોમનાડની કુલ લંબાઈ 22.5 કિલોમીટર છે. હવે તો તેમાં પણ વધારો કરવામાં આવી રહ્યો છે. સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ તેના ગાર્ડન માટે પણ લોકપ્રિય બન્યો છે. ફ્લાવર શો, આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવનું સરનામું પણ રિવરફ્રન્ટ પરનું જ બની ચૂક્યું છે. અન્ય પણ ઘણાં આકર્ષણો પણ રિવરફ્રન્ટ યોજના સાથે જોડાઈ ગયાં છે. સો વાતની એક વાત એ છે કે, તે માટે તત્કાલીન મુખ્યપ્રધાન અને હવે વડાપ્રધાન મોદીના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટોમાં એક સુવર્ણપિચ્છ બની ગયું છે.

સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ ડેવલપમેન્ટ પ્રોજેક્ટ

2- સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટી (Statue of Unity)

રાષ્ટ્રીય અખંડતાના શિલ્પી સરદાર વલ્લલભભાઈ પટેલના નામ સાથે સાકારિત આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ સાંગોપાંગ નરેન્દ્ર મોદીનો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ છે, જે આજે વિશ્વભરમાં સૌથી ઊંચા સ્ટેચ્યૂ તરીકે ભારતનું મસ્તક પણ ઉન્નત બનાવી રહ્યો છે. નર્મદા ડેમથી પાંચ કિલોમીટરના અંતરે સ્થિત સાધુબેટ પર સાકાર થયેલો આ પ્રોજેક્ટ 7 ઓક્ટોબર 2010થી શરુ થયો હતો અને ગત વર્ષે લોકાર્પિત પણ થઈ ગયો. તેમાં નરેન્દ્ર મોદીની સતત ચાંપતી નજર અને પ્રબળ ઇચ્છાશક્તિ પણ કારણભૂત છે. 20,000 ચોરસમીટર વિસ્તારમાં 12 કિલોમીટરના પરિઘમાં બનેલો આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ધરતી પર ઊતારવા માટે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ રાષ્ટ્રીય એકતા ટ્ર્સ્ટને જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી.

પ્રોજેક્ટના આરંભે બૂર્જ ખલીફા પ્રોજેક્ટના મેનેજર માઈકલ ગ્રેવ્ઝ એસોસિએટ અને મીનહાર્થા કન્સોર્ટિયમ દેખરેખ રાખતાં હતાં અને તેનો પ્રારંભિક અંદાજ 2063 કરોડ રુપિયા અંદાજવામાં આવ્યો હતો. સરદારની પ્રતિમા માટે જરુરી લોખંડ અને અન્ય સાધનો માટે મોદીએ દેશના ખેડૂતો પાસે પહેલ નાંખી હતી અને દેશના 6 લાખ ગામડાંઓમાંથી ત્રણ મહિનાની ઝૂંબેશમાં 5,000 મેટ્રિક ટન આયર્ન ભેગું થયું હતું.

પાંચ લાખથી વધુ ખેડૂતોએ દાન આપ્યું હતું. જેને કારણે સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટી નામ સાર્થક બની ગયું હતું. 31 ઓક્ટોબર 2014ના દિવસથી મૂર્તિનું બાંધકામ શરુ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ મૂર્તિની સાથે મનોરંજન પાર્ક, સંશોધન કેન્દ્રો, કન્વેન્શન સેન્ટર, પતંગિયા પાર્ક સહિતના ઘણાં આકર્ષણો ધરાવે છે. જેના લીધે દેશવિદેશના લાખો લોકો અહીં મુલાકાત લે છે. એક અંદાજ પ્રમાણે પહેલાં વર્ષમાં જ 35 લાખથી વધુ લોકો સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટીની મુલાકાતે આવી ચૂક્યાં છે.

આ પ્રોજેક્ટે ટુરિઝમને પ્રોત્સાહન આપ્યું તેમ જ આસપાસના વિસ્તારોમાં રોજગારી વધારવાનું પણ કામ કર્યું છે. સરદાર પટેલના 138માં જન્મદિવસે 2013માં મૂર્તિનો પાયો નાંખનાર મોદી હતા. ત્યારે મુખ્યપ્રધાન મોદી હતાં અને તેના બની ગયાં પછી 2018માં લોકાર્પિત કરનાર પણ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી જ હતાં.

સ્ટેચ્યૂ ઓફ યુનિટી

3- વાયબ્રન્ટ ગુજરાત (Vibrant Gujarat)

વાયબ્રન્ટ શબ્દ સાથે જે ઝણઝણાટી અનુભવાય તેનો નજરે દેખ્યો અનુભવ કરાવતો આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ પણ ગુજરાતના મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની દેન છે. એકતરફ ગોધરાના સાબરમતી અગ્નિકાંડ અને તેને આનુષાંગિક ઘટનાને લઇને મુખ્યપ્રધાન મોદીની સરકાર ભારે દબાવમાં હતી, ત્યાં આ પ્રકારનો કાર્યક્રમ કરવો અને ટીકા-ટીપ્પણીનો સામનો કરવાનું સામર્થ્ય પણ મોદીએ દાખવવાનું હતું. ત્યારે 2003માં વાયબ્રન્ટ ગુજરાત સમિટની સત્તાવાર શરુઆત થઈ હતી. આજે મોદીનો 'વિકાસ' શબ્દ જે રીતે તેમનો આઈકોન બની ગયો છે તે પણ આ સમિટમાંથી વહેતો કરવામાં આવ્યો હતો.

દર બે વર્ષે જાન્યુઆરીમાં યોજાતાં વાયબ્રન્ટ મહોત્સવમાં અત્યાર સુધીમાં કુલ 9 વાયબ્રન્ટ ગુજરાત સમિટ થઇ ગઈ છે. જેમાં લાખો-કરોડોના MOU-વ્યાપાર સમજૂતી કરાર અને રોકાણની ઘોષણાઓ થોકબંધ અહેવાલોમાં પ્રસારિત થઇ ગઇ છે. આમ તો આ પ્રોજેક્ટ કોર્પોરેટ જગત અને સત્તાધીશો વચ્ચેના સંકલન કરનાર તરીકે જોઇ શકાય છે. ખાસ તો આંતરરાષ્ટ્રીય ફલકના વડાઓને આ નિમિત્તે આમંત્રિત કરીને પરદેશમાં પોતાની છવિ બનાવવામાં પણ નરેન્દ્ર મોદી માટે આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટનો ફાળો નાનોસૂનો નથી. છેલ્લે 2019માં યોજાયેલી વાઈબ્રન્ટ સમિટમાં 26,000 કંપનીઓએ નોંધણી કરાવી હતી.

જેમાં 186થી વધુ ડેલિગેટે ભાગ લીધો હતો. વાયબ્રન્ટ સમિટમાં હવે તો પાર્ટનર કન્ટ્રીઝ પણ હોય છે. આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટનો હેતુ વ્યાવસાયિક અપલિફ્ટમેન્ટનો હોવાથી તેમાં સ્વાભાવિક જ ઝાકઝમાળ અને સંખ્યાબંધ સેશન હોય છે. જેમાં ટેકનોલોજી સેમિનાર, શોપિંગ ફેસ્ટિવલ, ગ્લોબલ CEOના સંબોધનો, વન ટુ વન બેઠકો, બાયર-સેલર મીટ વગેરે આયોજનો હોય છે. દેશના ટોચના ઉદ્યોગપતિઓ ટાટા-અંબાણી સહિતના તમામ અગ્રણી સમૂહ તેમાં ભાગ લે છે એ કહેવાની જરુર ખરી..? આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ માટે પણ વિવાદ સામે આવતો રહ્યો છે કે, તેમાં થતાં MOUમાંથી સાચા અર્થમાં 30-40 ટકા MOUનું જ અમલીકરણ થાય છે. વિપક્ષો તો આ પ્રોજેક્ટને સ્ટંટ અને સરકારી નાણાંના દુરુપયોગ તરીકે જ જૂએ છે.

વાયબ્રન્ટ ગુજરાત

4- વાયબ્રન્ટ નવરાત્રિ (Vibrant Navratri)

ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક ધરોહર અને લોકજીવનના ધબકાર સ્વરુપ નવરાત્રિમાં ગુજરાતની ગલીએ ગલી ઢોલના તાલે, રાસગરબાની રમઝટનું, નવયૌવનના ઉલ્લાસ સાથે ભક્તિનું જે સંયોજન રચે છે, તે વિશ્વના તમામ ખંડમાં પડઘાય છે અને આ પડઘમ એમ જ નથી વાગ્યાં. તેની પાછળ પણ ગુજરાતના તત્કાલીન મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સ્વપ્નદ્રષ્ટિ કામે લાગી છે.

વર્ષ 2003માં સૌપ્રથમવાર વાયબ્રન્ટ નવરાત્રિ યોજાઈ ત્યારે રાજ્યકક્ષાનોએ મહોત્સવ બિનગુજરાતીઓ માટે તેમ જ વિદેશોમાં કંઇ નવાઈની નજરે જોવાયો હતો. વાયબ્રન્ટ નવરાત્રિની રાજ્યકક્ષાની ઉજવણીમાં રાજ્ય સરકારે આ વર્ષે કોરોના મહામારીને પગલે રદ કરવાનો નિર્ણય કર્યો ત્યારે જ સંકેત મળી ગયો હતો કે, ગુજરાતના ઇતિહાસમાં પ્રથમવાર આ વર્ષે ગરબા જોવા નહીં મળે.

વાયબ્રન્ટ નવરાત્રિ મહોત્સવમાં GMDCમાં થતાં કાર્યક્રમમાં પણ મોદીના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટનાં લટકણિયાંમાં અન્ય આકર્ષણ હોય તેમ ઇનામી સ્પર્ધાઓ, ખાણીપીણી સ્ટોલ વગેરે આયોજિત થાય છે. આ પ્રોજેક્ટમાં પણ આંતરરાષ્ટ્રીય ટચ આપવા માટે વિદેશી ખેલૈયાઓ પણ ગરબે ઘૂમતાં જોવા મળે તેની તકેદારી રાખવામાં આવે છે. ગુજરાતી ગરબાને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગ્લોબલ ગરબો બનાવી દીધો છે.

વાયબ્રન્ટ નવરાત્રિ

5-આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવ (International Kite Festival)

ગુજરાતમાં મકરસંક્રાંતિએ જે રીતે અમદાવાદ સહિત ઘણાં વિસ્તારોમાં દરેક મકાનની છત પર ગુજરાતીઓ દિવસભર મોજ કરે છે, તેનો જોવી એ પણ રાજ્યના જીવંત સાંસ્કૃતિક જીવનનું આગવું પાસું છે. જેને પણ તકને અવસરમાં ફેરવી જાણતાં નરેન્દ્ર મોદીએ અપનાવી લીધું. 31 વર્ષથી યોજાતાં પતંગ મહોત્સવમાં દેશવિદેશના પતંગબાજો ભાગ લે અને લોકો પતંગબાજીનો નજારો માણે તે માટે સાબરમતી રિવરફ્ન્ટ પર પાછલાં કેટલાક વર્ષોથી પતંગ મહોત્સવ આયોજિત કરવામાં આવે છે.

2020માં કોરોના સંક્રમણને રોકવા લોકડાઉન થયું તે પહેલાં આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવ યોજાયો. તેમાં 7 જાન્યુઆરીથી 14 જાન્યુઆરી સુધીમાં સવારે 7 વાગ્યાથી લઇ સાંજના પાંચ વાગ્યા સુધીમાં 43 દેશોના 153 પતંગબાજોએ ભાગ લીધો હતો. એક અંદાજ મુજબ, દર વર્ષે 5 લાખથી વધુ લોકો આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવની મુલાકાત લે છે. આ મહોત્સવની સફળતામાં એમ પણ કહી શકાય કે, ગુજરાતનો પતંગ ઉદ્યોગ 600 કરોડ રુપિયાના આંકડાને વટાવી ગયો છે.

આ વર્ષના આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવમાં આર્જેન્ટિના, ઓસ્ટ્રેલિયા, બેલારુસ, બેલ્જિયમ, બ્રાઝિલ, કંબોડિયા, કેનેડા, સિંગાપુર, સ્લોવેનિયા, સ્પેન, શ્રીલંકા, ટ્યુનિશિયા, તુર્કી, થાઇલેન્ડ, યુક્રેન, યુ.કે, યુએસએ, વિયેતનામ, ઝિમ્બાબ્વે ચિલી, ચીન, કોલમ્બિયા, ક્રોએશિયા, કુરાકાઓ, ડેનમાર્ક, એસ્ટોનિયા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇન્ડોનેશિયા, ઇઝરાયલ, ઇટાલી, કેન્યા, કોરિયા, લેબનોન, લિથુનીયા, મલેશિયા, માલ્ટા, મેક્સિકો, નેપાલ, નેધરલેન્ડ, ન્યુઝિલેન્ડ, પોલેન્ડ, રશિયા જેવા દેશના પતંગબાજો આવ્યાં હતાં. ગુજરાતના અમદાવાદ જ નહી પણ અન્ય શહેરોમાં પતંગોત્સવ ઉજવાય છે, અને વિદેશી પતંગબાજો ભાગ લે છે. તેની સાથે વિદેશી પતંગબાજો ગુજરાતી ભોજનની થાળીનો આનંદ પણ લે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ઉત્સવોને કારણે ગુજરાતી ઢોકળાં, થેપલા અને ફાફડા વિદેશમાં ગયાં છે અને હજી પણ વિદેશીઓ ગુજરાતી સ્વાદને ત્યાં બેઠાં માણે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય પતંગ મહોત્સવ

6-અમદાવાદ-મુંબઈ બૂલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટ (Ahmedabad-Mumbai Bullet Train Project)

ભારત જેવા પ્રગતિશીલ રાષ્ટ્ર માટે સંશાધનોના સમુચિત ઉપયોગ માટે રેલવે જેવા વિશાળ માળખાંનો વિકાસ સમયની માગ પ્રમાણે બનવો જોઇએ તે મુખ્યપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પરદેશમાં તેમણે કરેલી યાત્રાઓ દરમિયાન જોઇ લીધું હતું. આમ તો આપણે ત્યાં 160-180 કિલોમીટરની ઝડપે પણ ગાડી દોડે તો લોકો અહોભાવથી જોઇ રહે છે તો કલાકના 500 કિલીમીટરની ઝડપે દોડતી વિદેશી બૂલેટ ટ્રેન જેવી ટ્રેન આપણાં રાજ્યમાં હોય તો તેવા પ્રોજેક્ટને ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ જ કહી શકાયને ? દેશના વિકાસમાં, અર્થતંત્રમાં મોટો ફાળો આપતાં ગુજરાતના અમદાવાદ અને મહારાષ્ટ્રના મુંબઈ વચ્ચે ઝડપી પરિવહનના એક માર્ગ તરીકેની જરુરિયાત જોઇએ તો આવો પ્રોજેક્ટ ઘણો પહેલાં થવો જોઇતો હતો, એમ પણ ઘણાંને લાગી શકે છે.

જો કે, અમદાવાદ-મુંબઈ બૂલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટમાં જ્યાં જમીન સંપાદનની પણ મોટી સમસ્યાઓ છે ત્યારે આ પ્રોજેક્ટ મોદીના અન્ય પ્રોજેક્ટ કરતાં ધીમી ગતિએ ચાલી રહ્યો છે. આ પ્રોજેક્ટના આરંભની વાત સ્મરણ કરીએ તો 2017માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ જાપાનના તત્કાલીન વડાપ્રધાન શિંજો આબેની હાજરીમાં સપ્ટેમ્બર મહિનામાં કર્યો હતો. તેમાં નિર્ણાયક ગતિ આવી આ મહત્ત્વકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ માટે રચાયેલા નેશનલ હાઈસ્પીડ રેલ કોર્પોરેશન- NHSRCL થકી. 480 કિમીના પટ્ટામાં ડક્ટ અને દરિયાની નીચે પણ સાત કિલોમીટરની લાઈન નખાશે.

આ યોજનામાં 26 કિમી લાંબી સુરંગ, 27 લોખંડના બનેલાં બ્રિજ, 12 સ્ટેશન બનવાનાં છે. લગભગ 75 લાખ ટન સિમેન્ટનો વપરાશ અને 21 લાખ ટન સ્ટીલનો વપરાશ થશે. એક લાખ કરોડ રુપિયાના પ્રારંભિક અંદાજખર્ચ સાથે શરુ થઈ ગયેલો આ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ કહેવાય છે કે, 90,000 રોજગારીનું પણ સર્જન કરશે. પ્રોજેક્ટ નિર્માણમાં 51,000થી વધુ ટેકનિશિયન અને કુશળ-અકુશળ કામદારો જોડાશે. જેઓને તાલીમ પણ આપવામાં આવશે.

આ પ્રોજેક્ટમાં મહારાષ્ટ્રની નવી સરકારનું વલણ અને દક્ષિણ ગુજરાતના અમુક વિસ્તારોમાં જમીન આપવાનો નનૈયો ભણતાં ખેડૂતોને વળતરનો પ્રશ્ન હાલ તો અધ્ધરમાં છે. જો કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી તેમના લીધેલાં પ્રોજેક્ટને પૂર્ણ કરી તેનું લોકાર્પણ પણ તે જ કરે છે તેવી વાત જનસંબોધનોમાં અવારનવાર કરી ચૂક્યાં છે તો આ પ્રોજેક્ટમાં પણ નોંધપાત્ર કામ 2023 સુધીમાં થઈ જશે તેવું નિષ્ણાંતો માની રહ્યાં છે.

અમદાવાદ-મુંબઈ બૂલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટ

7-કાશી વિશ્વનાથ કોરિડોર (Kashi Vishwanath Corridor)

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો બીજો સંસદીય વિસ્તાર વારાણસી છે, તેમણે ત્યાં કાશી વિશ્વનાથ કોરિડોરનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. આ પ્રોજેક્ટ મોદીનો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ગણવામાં આવી રહ્યો છે. 25,000 સ્કેવર ફૂટમાં આ કોરિડોર બની રહ્યો છે. વિશ્વનાથ મંદિર, મણિકર્ણિકા ઘાટ અને લલિતા ઘાટ વચ્ચે કોરિડોર બની રહ્યો છે. જેમાં ફૂડ સ્ટ્રીટ, રીવરફ્રન્ટ સહિત બનારસના ટૂંકા રસ્તાઓને પહોળા કરવાના કામ છે. કોરિડોરમાં આવતાં મંદિરો રસ્તાઓ સહિત ઘણી ઈમારતોની સજાવટ કરાઈ છે. આ ઉપરાંત અહીં ડિજિટલ લાઈબ્રેરી બનાવવામાં આવી રહી છે.

હાલની વાત કરીએ તો, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ વારાણસી (PM Narendra Modi in Varanasi) પહોંચીને કાશીવાસીઓને 1500 કરોડથી વધુના વિકાસ કાર્યોની ભેટ આપી છે. તેમણે ગંગામાં રો-રો સર્વિસની પણ શરૂઆત કરી હતી. આ પ્રસંગે આયોજિત કાર્યક્રમમાં તેઓએ કહ્યું કે, કોરોના 100 વર્ષમાં સૌથી મોટી આપત્તિ છે, પરંતુ કાશી (Kashi)એ દર્શાવી દીધું કે તે અટકતું નથી. આપ સૌ લોકોએ સ્થિતિને સંભાળી. ઉત્તર પ્રદેશ સરકાર (UP Government)એ કોરોનાની બીજી લહેર (Corona Second Wave)ને રોકવા અને વેક્સિનેશન પર અભૂતપૂર્વ કામ કર્યું છે. પોતાના પ્રયાસોમાં કોઈ કસર રાખી નથી. ઉત્તર પ્રદેશ (Uttar Pradesh)માં સૌથી વધુ કોરોના ટેસ્ટિંગ થયું છે.

કાશી વિશ્વનાથ કોરિડોર

8-અટલ ટનલ (Atal tunnel)

અટલ ટનલનું બાંધકામ 2010માં શરૂ થયું હતું. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અટલ ટનલ અંગે જાણ્યા પછી તેમણે અટલ ટનલના કામને ગતિ આપી હતી. 10,000 ફૂટ કરતાં વધુ ઊંચાઈવાળી સ્થળે હિમાચલ પ્રદેશના રોહતાંગ પાસે બનેલી ટનલ એ વિશ્વની સૌથી લાંબી હાઈવે ટનલ છે, એમ કહેવાઈ રહ્યું છે. આ ટનલને કારણે મનાલી-લેહ વચ્ચેનું અંતર 46 કિલોમીટર ઓછુ થયું છે. મનાલીથી લાહુલ સ્પિતી વેલી- જતાં સામાન્ય રીતે ચાર કલાક થતાં હતાં, પણ ટનલને કારણે આ સફર 10 મિનિટમાં પુરી થઈ રહી છે. તાજેતરમાં જ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અટલ ટનલનું ઉદઘાટન કર્યું છે.

અટલ ટનલ

9-ગંગા સફાઈ (Namami Gange Programme)

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી મે 2014માં જ્યારે સંસદમાં ઉત્તરપ્રદેશમાં ગંગા કિનારે સ્થિત વારાણસીની બેઠક પરથી ચૂંટાયાં ત્યારે તેમણે જણાવ્યું હતું કે, મા ગંગાની સેવા મળી એ મારું સદભાગ્ય છે. 2014માં જ ન્યૂ યોર્કના મેડિસન સ્કેવરમાં ભારતીય સમુદાયને સંબોધતાં વડાપ્રધાને જણાવ્યું હતું કે, જો આપણે ગંગાને સ્વચ્છ કરી શકીશું તો દેશની 40 ટકા વસતીને ઘણી મોટી મદદ મળશે, એટલે ગંગા સફાઈ આર્થિક એજન્ડામાં છે. આ સ્વપ્નને હકીકતમાં ફેરવવા વડાપ્રધાન મોદીએ નમામિ ગંગે અભિયાન શરૂ કર્યું અને વર્ષ 2019-20 સુધીમાં રૂપિયા 20,000 કરોડ ખર્ચ કરવાની કેન્દ્ર સરકારે પ્રસ્તાવિત યોજના બનાવી અન કેન્દ્રના પ્રધાનમંડળે મંજૂરી આપી હતી.

ગંગા સફાઈ

10-ડિજિટલ ઇન્ડિયા (Digital India)

નરેન્દ્ર મોદીને જાણતાં લોકોને ખબર છે કે, તેઓ પહેલેથી વિજ્ઞાન-ટેકનોલોજીમાં, લેટેસ્ટ ગેઝેટ્સ વગેરેમાં રસ ધરાવનાર રહ્યાં છે. ભારતમાં ઇન્ટરનેટને ઘેરઘેર પહોંચાડવાનું કામ એનીમેળે થઈ રહ્યું હતું, તેવામાં મોદી 2014માં જ્યારે પહેલીવાર કેન્દ્રમાં સત્તાસ્થાને વિરાજિત થયાં હતાં. વડાપ્રધાન તરીકે દેશની ધૂરા સંભાળવાના ઉદ્દેશ સાથે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અનેક નવી વિકાસલક્ષી યોજનાઓની જાહેરાત કરી જેમાં એક પ્રોજેક્ટ હતો ડિજિટલ ઇન્ડિયા.

કશ્મીરથી કન્યાકુમારી અને ગુજરાતથી ગુવાહાટી સુધી ભારતીયો પોતાની આંગળીના ટેરવે પાનકાર્ડ, પાસપોર્ટ સહિતના મહત્ત્વના પ્રમાણપત્રો-દસ્તાવેજો ડિજિટલી મેળવી શકે તે આ પ્રોજેક્ટનો હેતુ રહ્યો છે. ડિજિટલ લોકર સુવિધાએ આજે તો ઘણી વ્યાપક સેવાઓને આવરી લેતી સુવિધા બની છે. નેશનલ ઓપ્ટિક ફાઈબર નેટવર્ક હેઠળ ચાલતી ડિજિટલ ઇન્ડિયા 1.13 લાખ કરોડની યોજના છે અને તેના માટે યુનિવર્સલ સર્વિસ ઓબ્લિગેશન ફંડ દ્વારા ધનરાશિ મેળવવામાં આવી છે.

આ પ્રોજેક્ટના કારણે ભારતના દૂર સુદૂર ગામડાંઓમાં પણ દૂરસંચાર ઇન્ફ્રાસ્ટ્ર્કચર ઊભું થઇ રહ્યું છે. ડિજિટલ ઇન્ડિયા દ્વારા ઈ-પોસ્ટ, ઈ-એટેન્ડસ, ઈ-બુક, ઈ-સંપર્ક, ઈ-ભાષા, ડીજીટલ લોકર, ડીજીટલ સાક્ષરતા વગેરે જેવી અનેક સુવિધાઓ લોકો સરળતાથી મેળવી શકશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ યોજનાના પ્રારંભે જણાવ્યું હતું કે, ઈ-ગવર્નન્સ લોકોમાં એકતાનું એક પ્રતીક બની જશે. આપણા પૂર્વજો સાપ સાથે રમતા હતા આપણે માઉસ સાથે રમીશું.

આ યોજનાના આરંભે દેશના ઉદ્યોગપતિઓ જોડાયાં હતાં. તેમાં મુકેશ અંબાણી, સુનીલ મિત્તલ, તાતા સન્સ, કુમાર મંગલમ બિરલા, અઝીમ પ્રેમજી, હરી ઓમ રાય, પીટર ગુત્સ મેઈડલ, પવન મુંજાલ વગેરે પણ હાજર રહ્યાં હતાં એ ઘણું સૂચક બની રહ્યું હતું કે, મોદીના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટને ઉદ્યોગજગતે કઇ રીતે સાથ આપ્યો હતો.

ડિજિટલ ઇન્ડિયા

11- પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના (Pradhan Mantri Awas Yojana)

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સેવેલાં અનેક સ્વપ્નોમાંનું આ પણ એક સ્વપ્ન છે કે, 2022 સુધીમાં દેશના તમામ નાગરિકને ધરનું ધર મળે. આ હેતુથી 25 જૂન 2015ના દિવસે આ યોજનાનું લોન્ચિંગ થયું હતું. રુપિયા 3 લાખથી ઓછી આવક ધરાવતાં લોકો માટે દોઢ લાખ રુપિયા સુધીની મદદ મળે છે. શહેરી અને ગ્રામીણ સ્તરે એમ બે સ્તર પર અલગઅલગ યોજનાઓ વણી લેવામાં આવી છે.

જેમાં સ્લમ રીડેવલપમેન્ટ, એફોર્ડેબલ હાઉસિંગ, ઇડબ્લ્યૂ એસ- ક્રેડિટ લિન્ક સબસિડી સ્કીમ અને બીએનસી યોજના ચાલે છે. એક અંદાજ પ્રમાણે દેશમાં 7 રોડ લોકો ઘરવિહોણાં છે. આંકડાઓના દાવા પ્રમાણે મોદી સરકારે બે વર્ષમાં 6.8 લાખ ઘર બનાવી દીધાં હતાં અને 2019 સુધીમાં 1 કરોડ મકાન તૈયાર કરી લીધાં હતાં. હાઉસિંગ ફોર ઓલ આ યોજનાનું ટેગ છે.

ભારતના શહેરી વિસ્તારોમાં લગભગ 22 ટકા લોકો અને ગામડાંઓમાં 28 ટકા લોકોને આ યોજના આવરી લે છે. આ યોજનામાં ત્રીજો અને આખરી ફેઝ એપ્રિલ 2019થી-માર્ચ 2022 સુધીનો શરુ થઈ ગયો છે. બધી જ હાઉસિંગ સ્કીમમાં લોઅર ઈન્કમ ગૃપની કેટેગરીમાં આ યોજના હેઠળ સરકારે લાભ મળે એવું ઠરાવ્યું છે, જે અંતર્ગત કોઈ પણ હાઉસિંગ સ્કીમમાં ઘર ખરીદનારાની મૂળ રકમમાં જ 2 લાખ સુધીની કિંમત ઘટાડી દઈને તરત રાહત આપી દેવામાં આવે છે.

આ જ પ્રમાણે વિવિધ સામાજિક વર્ગ-મહિલાઓ, વૃદ્ધો, ખેડૂતો, ઊર્જા, આરોગ્ય, શિક્ષણને આવરી લેતી જનકલ્યાણલક્ષી યોજનાઓના ઝૂમખાં પણ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના સ્વપ્નને સાકાર કરવાની દિશામાં ચાલી રહ્યાં છે. જેના વિશે પણ સફળ કે નિષ્ફળ રહ્યાં તેની ચર્ચાઓ છેડાતી રહી છે.

પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના

12-સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ (Central Vista Project)

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો આ એક એવો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ( Dream Projects Of PM Modi ) છે કે, જે કદાચ સૌથી વધુ રસપ્રદ અને ધ્યાનપાત્ર બની રહેનાર છે. ભારત દેશની સંસદ અને રાષ્ટ્રપતિ ભવનને સ્પર્શતો આ એક નવીનીકરણ પ્રોજેક્ટ પણ છે જેમાં નવુંનકોર સંસદ પરિસર અને અન્ય ઇમારતો આકાર પામનારી છે. નવા સંસદ ભવનનો 65,000 વર્ગમીટરનો વિસ્તાર હશે અને તે બે માળની ઇમારત હશે. લક્ષ્યાંક છે કે, ભારતની આઝાદીની 75મી વર્ષગાંઠ ઉજવે ત્યાં સુધીમાં બની જાય. હાલની બ્રિટિશકાળની સંસદમાં સ્વતંત્ર ભારતની સરકાર ચાલી રહી છે તેને બદલે નવા ભારતની નવી તસવીરને વિશ્વ સમક્ષ મૂકવાનો આ જાયન્ટ પ્રોજેક્ટ છે.

સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટમાં પ્રારંભિક 940 કરોડ રુપિયા ખર્ચ થવાનું અનુમાન લગાવાયું હતું. આ પ્રોજેક્ટનો કોન્ટ્રાક્ટ પણ ટાટા કંપનીને 861.90 કરોડના ખર્ચ સાથે મળી ગયો છે. કેન્દ્રીય લોક નિર્માણ વિભાગે છેલ્લે ત્રણ કંપનીઓની પસંદગી કરી હતી તેમાં આખરી બાજી ટાટા જીતી ગયું છે. સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટમાં સંસદની નવી બિલ્ડિંગ પાર્લામેન્ટ હાઉસના પ્લોટનંબર 118 ઉપર બનાવવામાં આવશે. સમગ્ર પ્રોજેક્ટના કામકાજ પર સેન્ટ્રલ વિસ્ટા રીડેવલપમેન્ટ દેખરેખ રાખે છે.

સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ

13- દેશનું પ્રથમ સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશન (Country's first smart railway station)

દેશના તમામ રેલવે સ્ટેશનનું અત્યારે રિડેવલોપમેન્ટ કરવામાં આવી રહ્યું છે, ત્યારે ગાંધીનગર રેલવે સ્ટેશનનું રિડેવલોપમેન્ટ કરીને દેશનું પ્રથમ સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશન ( First Smart Railway Station Of India )તરીકે પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. ગાંધીનગર કેપિટલ રેલવે સ્ટેશન ( Capital Railway Station )નું દેશના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ( PM Narendra Modi ) 16 જુલાઈના રોજ સાંજે 4 કલાકની આસપાસ વીડિયો કોન્ફરન્સના માધ્યમથી લોકાર્પણ કરશે.

આંતરરાષ્ટ્રીય કક્ષાએ ગુજરાતનું ખૂબ જ મહત્વ છે, ત્યારે ગાંધીનગર કેપિટલ રેલવે સ્ટેશન કે જે દેશનું સૌપ્રથમ સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશન તરીકે પ્રસ્થાપિત થયું છે. રેલવે સ્ટેશનની એક જ છત નીચે સમગ્ર ગુજરાતને આવરી લેવામાં આવ્યું છે, જેમાં ગુજરાતના અલગ-અલગ વિસ્તારો અને ગુજરાતમાં ફરવા લાયક તમામ જગ્યાઓનો ઉલ્લેખ વોલ પેઇન્ટ દ્વારા રેલવે સ્ટેશનની અંદર પ્રવેશ દ્વાર પાસે કરવામાં આવ્યો છે. જેમાં, અમદાવાદની સીદી સૈયદની જાળી, એશિયાટિક લાયન્સ, સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી, કચ્છનું રણ સહિત ગુજરાતના તમામ ફરવાના સ્થળોનો ઉલ્લેખ રેલવે સ્ટેશનની દિવાલો ઉપર કરવામાં આવ્યો છે.

ગાંધીનગર કેપિટલ રેલવે સ્ટેશન ખાતે 2 એસ્કેલેટર્સ, 3 એલિવેટર્સ અને 2 ટ્રિલિયન સબ-વે બનાવવામાં આવ્યા છે, જે પ્લેટફોર્મ સાથે કનેક્ટેડ છે. આ ઉપરાંત, અલગ અલગ સ્થળે આશરે 300 વ્યક્તિઓ માટેનો વેઈટિંગ રૂમ સેન્ટ્રલ એસી, મલ્ટીપર્પજ હોલ, બેબી ફીડિંગ રૂમ, પ્રાર્થનાખંડ તથા પ્રાથમિક સારવારનો રુમ પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે, જ્યારે ઓડિયો-વીડિયો, LED સ્ક્રીન સાથે આર્ટ ગેલેરી માટેનો ડિસ્પ્લે એરિયા પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.

રાજ્ય સરકાર અને કેન્દ્ર સરકારની સંયુક્ત ભાગીદારીથી આ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં ગુજરાત સરકારના 74 ટકા અને કેન્દ્ર રેલવે મંત્રાલયના 24 ટકાની ભાગીદારીથી આ કેપિટલ રેલવે સ્ટેશનનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. વિકાસ અને આધુનિકીકરણ સાથે આ રેલવે સ્ટેશન પાસે જ 5 સ્ટાર હોટેલ પણ તૈયાર કરવામાં આવી છે. જ્યારે આવનારા દિવસોમાં દેશમાં કુલ 125 જેટલા રેલવે સ્ટેશન ગાંધીનગર કેપિટલ રેલવે સ્ટેશન જેવા તૈયાર કરવામાં આવશે.

પ્લેટફોર્મ પર તાપનો આવે તે માટે 120 કિલો સ્ટીલનો ઉપયોગ કરીને ખાસ રૂફ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે, જે રૂફમાં એક પણ નટ બોલ નજર ન આવે તેવી કામગીરી કરવામાં આવી છે. ભવિષ્યમાં ગાંધીનગર કેપિટલ રેલવે સ્ટેશન લોકોનું ડેસ્ટિનેશન બને તે બાબતનું પણ આયોજન સરકાર દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. આ ઉપરાંત, રેલવે સ્ટેશનમાં રિટેલ બિઝનેસ એન્ટરટેનમેન્ટની પણ સુવિધાઓ કરવામાં આવશે.

રેલવે અધિકારીના જણાવ્યા પ્રમાણે, ગાંધીનગર રેલવે સ્ટેશન અને હોટેલ પર ખાસ આકર્ષક LED લાઇટ મૂકવામાં આવી છે, જેમાં રોજ LED લાઇટમાં જૂદી જૂદી રીતે ફેરફાર કરવામાં આવશે. આમ ગુજરાતને લગતા અલગ-અલગ વિષયો અને સ્થળોને લઈને LED લાઇટની થિમમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે.

સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશનની પોલિસી અંતર્ગત પહેલા ગાંધીનગર રેલવે સ્ટેશનનું પ્લેટફોર્મ 300 મીટરનું હતું, જે હવે નવા રેલવે સ્ટેશનના નિર્માણથી પ્લેટફોર્મ નંબર 1 650 મીટરનું બનાવવામાં આવ્યું છે, આમ પ્લેટફોર્મની જગ્યામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે.

દેશનું પ્રથમ સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશન

આ પણ વાંચો :Skill Development રાષ્ટ્રીય જરૂરિયાત અને આત્મનિર્ભર ભારતનો સૌથી મોટો આધારઃ વડાપ્રધાન મોદી

આ પણ વાંચો : જૂઓ, કેવું છે મોદી દ્વારા લોકાર્પણ પામેલું જાપાની ઝેન ગાર્ડન...

આ પણ વાંચો : ગાંધીનગર ખાતે બન્યું દેશનું પહેલું સ્માર્ટ રેલવે સ્ટેશન, જુઓ શું છે ખાસ વિશેષતા...

આ પણ વાંચો : PM Modi in Varanasi: વડાપ્રધાન મોદીએ આપી કાશીને 1500 કરોડની ભેટ

આ પણ વાંચો : કેવડિયા-અમદાવાદ સી-પ્લેન પૂર્વવત ક્યારે શરુ થશે? પ્રજા પૂછે છે!

આ પણ વાંચો : ગુજરાતને ક્યારે મળશે Bullet Train ? જાણો વડાપ્રધાનનો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ ( PM Modi dream project ) ક્યાં અટવાયો... ?

આ પણ વાંચો : વડાપ્રધાનના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ સ્ટેચ્યૂ ઓફ યૂનિટીની સમગ્ર દેશ સાથે રેલવે કનેક્ટિવિટી

આ પણ વાંચો : ભૂજિયાની તળેટીમાં બની રહેલો વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ સ્મૃતિવનનું કામ કેટલે પહોંચ્યું? જુઓ

આ પણ વાંચો : ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ : વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી કરાવશે દેશના પ્રથમ સી પ્લેન રુટનું પ્રસ્થાન, 31 ઓક્ટોબરે અમદાવાદથી જશે કેવડીયા

Last Updated : Jul 15, 2021, 5:15 PM IST

ABOUT THE AUTHOR

...view details