- જેસલમેર પાસે આવેલું છે ગામ કુલધરા
- પાલીવાલ બ્રાહ્મણોએ વસાવ્યું હતું ગામ
- સાલમસિંહ દિવાનના ત્રાસથી ગામ છોડ્યું હતું.
જેસલમેર : ઈતિહાસકાર તેમજ લેખક ઓમપ્રકાશ ભાટિયા જણાવે છે કે, કુલધરા ખૂબ જ મોટી સંસ્કૃતિનું કેન્દ્ર હતું. આપણી સિંધુ ઘાટી સભ્યતાનું જીવંત ઉદાહરણ છે. તેનું સ્થાપત્ય અનુપમ છે. તેની ગલીઓ ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફ છે. કારણ કે, જેસલમેરમાં શિયાળા દરમિયાન ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફ પવન ફૂંકાય છે અને ઉનાળામાં દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ પવન ફૂંકાય છે. જેના કારણે ગામમાં રેતીની સમસ્યા રહેતી નહોતી. અહીં ધનિકો અને ગરીબો તમામના ઘરો એક સમાન હતા.
cursed-village-of-kuldhara પાલીવાલ બ્રાહ્મણોએ વસાવ્યું હતું ગામ
કુલધર પાલીવાલ બ્રાહ્મણ ઋષિદત્ત પાલીવાલ જણાવે છે કે, જે-જે વ્યક્તિઓએ જે ગામ વસાવ્યા, તેમના નામથી ગામ વસી ગયા. તે જરીતે કુલધરા ગામ કુલધરે વસાવ્યું હતું. તેમાં અન્ય જ્ઞાતિના લોકો પણ રહેતા હતા, પરંતુ ગામ કુલધરે વસાવ્યું હોવાથી તેમના નામથી ગામને નામ મળ્યું હતું. પાલીવાલ બ્રાહ્મણોએ કુલ 84 ગામો વસાવ્યા હતા. જ્યાં સુરક્ષિત, ઉપજાઉ જમીન મળી, ત્યાં તેઓ ગામ વસાવતા ગયા હતા.
એક જ રાતમાં કુલધરા સહિત 84 ગામો ખાલી થયા
ઈતિહાસકાર ઓમપ્રકાશ ભાટિયા જણાવે છે કે, જો કોઈ જાતિ એકસાથે પલાયન કરે છે તો વાત તેમની અસ્મિતા તેમજ ઈજ્જત પર આવી જાય છે. કુલધરા સહિત પાલીવાલ બ્રાહ્મણોએ વસાવેલા તમામ ગામોમાં રહેતા લોકોનું જીવન વ્યથિત થઈ ગયું હતું. જેની પાછળનું કારણ સાલમ સિંહ દિવાન હતો. તે ખૂબ ક્રૂર અને નિરંકુશ હતો. તેના પર રાજાનો કોઈ અધિકાર નહોતો. તેણે પાલીવાલોને હેરાન કરવાના શરૂ કરી દીધા હતા. બિકાનેર અને જેસલમેર વચ્ચેના યુદ્ધમાં જાન-માલને પણ નુક્સાન પહોંચ્યું હતું. જ્યારબાદ આર્થિક તંગી પણ આવી ગઈ હતી.
ગામ છોડતી વખતે શાપ આપ્યો
આ પરિસ્થિતિ પરથી તેમણે વિચાર્યું કે, ગામ છોડવું વધુ સારું છે. તેમણે સાંજ સુધીમાં સંદેશનો આ સંદેશ તમામ 84 ગામોમાં મોકલવાનો નિર્ણય લીધો.આ કારણોસર જતા જતા તેમણે શાપ આપ્યો કે, આ ગામમાં કોઈ રોકાઈ શકશે નહીં, કોઈને વસી પણ શકશે નહીં. જ્યારબાદથી અત્યાર સુધી આ ગામમાં કોઈ રહેતું નથી.
લોકો જે સાંભળે છે તે કહે છે
પાલીથી દેશનિકાલ કર્યા પછી એક જૂથે જેસલમેર સિલ્ક રૂટ દ્વારા વેપાર શરૂ કર્યો અને જેસલમેરમાં સ્થાયી થવાનું નક્કી કર્યું. તેનો વિદાય લેવાનો કોઈ લેખિત ઇતિહાસ નથી. લોકો જે સાંભળે છે તે તેઓ કહે છે. પાલીવાલ બ્રાહ્મણોએ 92 વર્ષ પહેલાં 84 ગામોની મુલાકાત લીધી હતી. તેમણે શિલાલેખો એકઠા કર્યા. તેમણે રાજસ્થાનના પાલિવાલોના 240 ગામોની મુલાકાત લીધી છે અને પુસ્તકો લખ્યા છે. પાલિવાલ અહીં આવીને સમૃદ્ધ થયા હતા. તે રાજાને શ્રદ્ધાંજલિ આપતો અને રાજાને મદદ કરતો. એવું કહેવામાં આવે છે કે, સલામસિંહ અહીંના દિવાન હતા અને અહીંના રજવાડા પર પ્રભુત્વ ધરાવતા હતા.
ખાનગી કંપનીએ ગામની દુર્દશા કરી
અધિવક્તા સુનીલ પાલિવાલ જણાવે છે કે, ત્રણ-ચાર વર્ષ પહેલા સરકારે કુલધરાને સુરક્ષિત રાખવાની કામગીરી ખાનગી કંપનીને આપી હતી, પરંતુ કુલધરાના રક્ષણના નામે તેમણે સ્મારકનો એક ભાગ ધરાવતા જૂના ગામની મૂળ રચનાને તોડી નાખી. તેની જગ્યાએ નવી દુકાનો અને અન્ય વ્યાપારી પ્રવૃત્તિઓ અજમાવવામાં આવી, જે કાયદા અનુસાર નહોતી અને પરંપરાગત માન્યતાઓ અનુસાર પણ ન હતી. મેં કોર્ટમાં જાહેર હિતની અરજી કરી. કોર્ટે એક સારો આદેશ આપ્યો છે. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈ પણ સંરક્ષિત સ્મારકની અંદર વ્યાપારી પ્રવૃત્તિઓને મંજૂરી નથી. અદાલતે સ્પષ્ટ આદેશ આપ્યો છે કે, સ્મારકની જગ્યા પર કોઈપણ પ્રકારની વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિ ન થવી જોઈએ.
