બિકાનેર: બિકાનેરને છોટી કાશી કહેવામાં આવે છે. એવું પણ કહેવાય છે કે, બિકાનેરમાં જેટલી શેરીઓ છે એટલાં જ મંદિરો છે. અહીં અનેક મંદિરોની સ્થાપના સાથે જોડાયેલા અનેક ઐતિહાસિક તથ્યો છે. આ મંદિરોમાંથી એક છે કોડમદેસર ભૈરવ મંદિર, તેની સાથે ઘણી માન્યતાઓ અને દંતકથાઓ જોડાયેલી (Bikaner Kodamdesar Bhairav Temple) છે.
શું છે રસપ્રદ ઘટના: ભગવાન ભૈરવનાથને કાશીના કોતવાલ (Kotwal of Kashi) કહેવામાં આવે છે. બિકાનેરમાં કોડમદેસર ભૈરવ મંદિરની સ્થાપના સંબંધિત તથ્યો પર આધારિત પુસ્તક અનુસાર, કાશી પછી ભગવાન ભૈરવનાથનું બીજું મંદિર મંડોર, જોધપુરમાં સ્થાપિત થયું હતું. અહીં તેમના બે ભક્તો સુરોજી અને દેદોજી માળી કરતા હતા અને કોઈ કારણસર તેઓએ મંડોર છોડી દીધું હતું. બીકાનેરના કોડમદેસર ભૈરવ મંદિરમાં પણ છત નથી. તેમણે તેમના પ્રમુખ દેવ ભગવાન ભૈરવનાથને પણ તેમની સાથે આવવા કહ્યું હતું.
બિકાનેરની સ્થાપના પહેલાનું મંદિર: જેના પર ભગવાન ભૈરવનાથ (Shani Shingnapur of Maharashtra) તેમની સાથે ચાલવા માટે રાજી થયા અને કહ્યું કે, તમે જ્યાં પાછળ જોઈને મને જોશો ત્યારે હું ત્યાં જ રોકાઈશ. એવું કહેવાય છે કે એક વખત બિકાનેરના હાલના કોડમદેસર પાસે, બંનેએ પાછળ ફરીને જોયું કે બાબા ભૈરવનાથ સાથે ચાલી રહ્યા છે કે નહીં. તેની પાછળ જોતાં જ ભગવાન ભૈરવનાથ ત્યાં સ્થાપિત થઈ ગયા અને ત્યારથી તેમની પૂજા ત્યાં જ શરૂ થઈ ગઈ. કહેવાય છે કે, આ મંદિર બિકાનેરની સ્થાપના પહેલાનું છે.
અમાવસ્યા પર વિશેષ શ્રૃંગાર: હાલના મંદિરમાં ડેડો જી માલીના વંશજો પૂજા કરે છે. બિકાનેર રાજવી પરિવાર પણ મંદિરમાં ઊંડી આસ્થા ધરાવે છે અને રાજવી પરિવારના સભ્યો રજવાડાના સમયથી અહીં પ્રાર્થના કરવા આવે છે.બાબા ભૈરવનાથ ખુલ્લામાં બેસે છેઃ મંદિર ખૂબ ઊંચાઈ પર છે. આખું આરસનું બનેલું છે પણ મંદિર પર છત નથી. મહારાષ્ટ્રના શનિ શિંગણાપુરમાં ભગવાન આકાશ નીચે બિરાજમાન છે. અહીં પણ એવું જ છે. જો કે મંદિરમાં દરરોજ પૂજા કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેમના વ્રતની પૂર્તિ પર લોકો દૂર-દૂરથી અહીં પૂજા કરવા આવે છે અને અષ્ટમી (Bhairava Ashtami) ચતુર્દશી અને અમાવસ્યા પર વિશેષ શ્રૃંગાર કરે છે.
