ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਹਫ਼ਤਾ ਮਾਰਚ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ 7 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈਣਾ ਕਈ ਵਾਰ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਦਵਾਈ ਦਾ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਬਣੇ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੋਂ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅੱਜ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ 7 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹਨ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ?: ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੀਆ ਦਵਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਵਿਭਾਗ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਖਾਦ ਮੰਤਰਾਲੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਨਵੰਬਰ 2008 ਵਿੱਚ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਸਤੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਤੇ ਮਿਆਰੀ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 7 ਮਾਰਚ, 2019 ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ "ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ" ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਵਰਣਨਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ 9000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ 50 ਤੋਂ 90 ਫੀਸਦੀ ਸਸਤੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਪਰ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਕਾਰਗਰ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ 12 ਲੱਖ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 31 ਜਨਵਰੀ, 2023 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ 764 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 743 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ 9082 ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1,759 ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ 280 ਸਰਜੀਕਲ ਯੰਤਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਸਤੇ ਭਾਅ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਯੰਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪਾਊਡਰ, ਮਾਲਟ ਆਧਾਰਿਤ ਭੋਜਨ ਪੂਰਕ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਬਾਰ, ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਬਾਰ, ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ, ਮਾਸਕ, ਗਲੂਕੋਮੀਟਰ, ਆਕਸੀਮੀਟਰ ਆਦਿ ਅਤੇ ਨਿਊਟਰਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਤਪਾਦ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਯਾਨੀ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ 10,000 ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।
ਉਦੇਸ਼: ਦਰਅਸਲ, ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬ੍ਰਾਂਡਿਡ ਦਵਾਈਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟੋਰਾਂ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਵੀ ਉਹੀ ਦਵਾਈਆਂ ਨੁਸਖ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਕਿ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਸਵਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਸਹੀ ਹਨ ਅਤੇ ਕੀ ਇਹ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਕਾਰਗਰ ਹਨ ? ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਸਪਤਾਹ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਦਿਨ ਵੀ ਹੈ।
ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤਾ: ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਦਿਵਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ, ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ, ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ, ਜਨ ਔਸ਼ਧੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮਬੀਜੇਪੀ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਜ਼ ਐਂਡ ਮੈਡੀਕਲ ਡਿਵਾਈਸ ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਪੀਐਮਬੀਆਈ) ਦੁਆਰਾ ਸੈਮੀਨਾਰ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਵਿਰਾਸਤੀ ਸੈਰ, ਸਿਹਤ ਕੈਂਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Holi 2023 Health Tips: ਬੱਚਿਆ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਹੋਲੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਸੇਫ਼ ਤਾਂ ਵਰਤੋਂ ਇਹ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ
