ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕ ਅਖਬਾਰ 'ਚ ਖ਼ਬਰ ਛਪੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਇਕ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਮੋਬਾਇਲ 'ਤੇ ਗੇਮ ਖੇਡਦੇ-ਖੇਡਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਗੜ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਤੋਂ ਵੀ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਹਾਲਤ ਇੰਨੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰਾਂ ਕੋਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਉਣਾ ਪਿਆ।
ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਕ੍ਰੀਨ ਗੈਜੇਟਸ ਦੀ ਲਤ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਵੀ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਣ ਤੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਡਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਬਾਪ ਵੱਲੋਂ ਝਿੜਕ ਕੇ ਹੀ ਘਰ ਬੁਲਾਉਣਾ ਪੈਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਜਾਂ ਲੈਪਟਾਪ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਹਟਾ ਕੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਲਈ ਭੇਜਣ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ, ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਦਫਤਰੀ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਮੋਬਾਈਲ ਜਾਂ ਲੈਪਟਾਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਦੌਰ ਦੀ ਲੋੜ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼
ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ 1 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਟਾਈਮ ਜ਼ੀਰੋ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੀਵੀ, ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2 ਤੋਂ 4 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦਿਨ 'ਚ 1 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ 24 ਘੰਟਿਆਂ 'ਚ ਸਿਰਫ 1 ਘੰਟਾ ਟੀਵੀ, ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕਰੀਨ ਟਾਈਮ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗੀ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪਹਿਲੇ ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਆਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸਾਂ, ਔਨਲਾਈਨ ਟਿਊਸ਼ਨਾਂ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲੈਪਟਾਪ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹੁਣ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਬੱਚੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਦੀ ਘੱਟ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਖੇਡਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਆਦਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ!
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਕਾਉਂਸਲਰ ਡਾ. ਰੇਣੁਕਾ ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣਾ ਥੋੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ, ਪਰ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਲਈ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਨਿਯਮ
ਬੱਚਾ ਜੋ ਵੀ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਵਰਕ ਫਰਾਮ ਹੋਮ ਕਲਚਰ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਮਕਾਜੀ ਮਾਪੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਕੰਮ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਵੀ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਲਈ ਔਨਲਾਈਨ ਕਲਾਸ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਗੈਜੇਟਸ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ।
ਜੇਕਰ ਮਾਪੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਤਸੁਕਤਾ ਲਈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਦੇਣ ਮਾਪੇ
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਪਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਇਕੱਲਾਪਣ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਪੇ ਦੋਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਬੱਚੇ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇਕੱਲਾਪਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬੱਚੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇਪਣ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮੋਬਾਈਲ, ਟੀਵੀ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਇਨਡੋਰ ਗੇਮਾਂ ਜਾਂ ਬੋਰਡ ਗੇਮਾਂ ਖੇਡੋ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲੈ ਜਾਓ।
ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕਿ ਬੱਚੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਕਰਨ, ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਸਤ ਹੋ ਜਾਣ। ਇਹ ਆਦਤ ਬਹੁਤ ਗਲਤ ਹੈ।
ਗੈਜੇਟਸ ਨੂੰ ਨਾ ਬਣਾਓ ਬਹਾਨਾ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਵਤ
ਡਾ. ਰੇਣੁਕਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਲਈ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਹੱਥ 'ਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਇਸ 'ਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਮਾਪੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿੰਨਾ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ਼ ਭੋਜਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਟੀਵੀ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇਖਣ ਦੇ ਦਿਆਂਗੇ। ਇਹ ਆਦਤ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇਣਾ ਚੰਗੀ ਆਦਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਾਭ ਜਾਂ ਇਨਾਮ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰੋ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਜਾਂ ਵਿਹਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਖੇਡ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡਾਂਗੇ ਜਾਂ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਊਟਿੰਗ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਵਾਂਗੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਸੰਦੀਦਾ ਭੋਜਨ ਖੁਆਵਾਂਗੇ।
ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੈਜੇਟਸ ਦੀ ਬੇਲੋੜੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਆਦਰਸ਼ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਨਸੀਹਤ
