ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ: ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਹੋ (Online shopping services stopped) ਗਈਆਂ ਹਨ। ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਚਲੇ ਪਾੜੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਕਟ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਢਹਿ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਮੁੱਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। Khaama ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਔਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਐਪ, Click.af, ਇੱਕ ਛੇ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਸਫਲ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। Click.af ਦੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਅਸਥਿਰ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ (Afghanistan administration) ਪੂੰਜੀ ਦੀ ਉਡਾਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਚੱਕਰ ਦੇ ਰੁਕਣ ਨਾਲ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਵਿਕਰੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਅਤੇ Click.af ਕੋਈ ਅਪਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦੇ ਆਪਰੇਟਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਕਲਿਕ ਔਨਲਾਈਨ ਸਟੋਰ ਦੇ ਮਾਲਕ ਮਸੀਹ ਸਟੈਨੇਕਜ਼ਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਤੱਕ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ Click.af ਵਰਗੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਣ ਅਤੇ ਵਧ ਫੁੱਲ ਸਕਣ ਅਤੇ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਣ।
ਸਟੈਨੇਕਜ਼ਈ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਾਅਦ 3 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਔਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਸੇਵਾ ਬਕਾਲ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਤੰਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਬਕਾਲ ਦੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੱਧਮ ਆਕਾਰ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਸੀ ਜੋ ਆਖਰਕਾਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੈਕਟਰ ਉੱਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਸਥਾਨਕ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੇ ਗਾਹਕਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਔਨਲਾਈਨ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਟੈਕਸੀ ਸੇਵਾ 'ਬੁਬਰ', ਫਾਈਨਸਟ ਸੁਪਰਸਟੋਰਜ਼ ਔਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਪੋਰਟਲ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਕੋਸ਼ ਔਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਵੈਬਸਾਈਟ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਗਣਰਾਜ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ (Administration of the Republic of Afghanistan) ਅਗਸਤ 2021 ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਫਗਾਨ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਨ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਗਵਾਹ ਬਣਨਾ ਜਾਰੀ ਹੈ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਉੱਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 25 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸਮਰਾਟ ਚਾਰਲਸ III ਨੇ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸੰਕੇਤ
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ (Nationwide economic) ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸੰਕਟ ਦੁਆਰਾ ਵਿਗੜ ਗਈ ਹੈ,ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਹਰ ਵਾਰ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਐਨਾਲਿਟਿਕਸ ਫਰਮ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰਕ ਦਰਦ, ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ ਹੈ, ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਫਗਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਥਿਤੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਲਿੰਗ ਆਧਾਰਿਤ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਦੇਖ ਰੇਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ (Political uncertainty) ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਹਿੰਸਾ ਫੈਲ ਗਈ ਹੈ। UNAMA ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 59 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਹੁਣ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
