ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਡਰਬਨ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ, ਜਿੱਥੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਟੀਮ ਨਾਲ ਹੋਵੇ ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ ਸਮਰਥੱਕ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਵਾਰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਐਡਨ ਗਾਰਡਨਜ਼ ਜਾਂ ਫਿਰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਵਾਨਖੇੜੇ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ 13 ਤੋਂ 15 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਡਰਬਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਡਰਬਨ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਲ ਭੜਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈਭੀਤ ਹੋਏ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿਚ ਝੁਲਸ ਰਿਹਾ ਹੈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ
ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰੰਗ ਭੇਦ ਦੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਕੜਿਆ ਰਿਹਾ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਜੋ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਝੁਲਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੋਟੈਂਗ ਅਤੇ ਕਵਾਜਲੂ-ਨਟਾਲ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਦੰਗਿਆਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਵਾਜਲੂ ਨਟਾਲ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਡਰਬਨ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲਗਭਗ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਵੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪਰਚੂਨ ਦੁਕਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੁਪਰ ਮਾਰਕਿਟ ਅਤੇ ਹੈਲਥ ਕਲੀਨਿਕਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੋਟਰ ਡੀਲਰਸ਼ਿਪ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਦੇ ਲੋਕ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਦਮਾਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਕਾਨਾਂ 'ਤੇ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 337 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਕਵਾਜਲੂ ਨਟਾਲ ਵਿੱਚ 258 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਅਤੇ ਲਗਾਈ ਅੱਗ
ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਈ ਮਾਲ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ। ਕਈ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਖਿਲਾਫ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਹਿੰਸਾ?
ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਯੈਕਬ ਜ਼ੂਮਾ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਲ 2009 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣੇ ਜ਼ੂਮਾ ਨੂੰ ਇਸੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2018 ਵਿਚ ਅਹੁਦਾ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਪਰ ਜਾਂਚ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ੂਮਾ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਲਈ 15 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।
29 ਜੂਨ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਅਤੇ 7 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਯਾਕੂਬ ਜੂਮਾ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਸਮਰਥਕ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਉਤਰ ਆਏ, ਜਿਸਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਲਿਆ। ਯੈਕਬ ਜ਼ੂਮਾ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ ਆਏ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਨਿਸ਼ਾਨਾ?
ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਨਸਲਵਾਦ ਦਾ ਕਾਲਾ ਦੌਰ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਬਦਨਾਮ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਸਲਵਾਦ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹਿੰਸਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਸੋਚੀ ਸਮਝੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਤਹਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਰਬਨ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਕੁਝ ਮਾਹਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਯੈਕਬ ਜ਼ੂਮਾ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਗੁਪਤਾ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਹੈ। ਹਿੰਸਾ ਦੌਰਾਨ ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਮਾਹਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ।
ਕੀ ਉਥੇ ਨਸਲੀ ਵਿਤਕਰੇ ਜਾਂ ਕਾਲੇ-ਚਿੱਟੇ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਵੀ ਹੈ?
ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨਸਲੀ ਜਾਤੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਡਰਬਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦੰਗੇਕਾਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ, ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਵਿਚ ਨਸਲੀ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸਥਾਨਕ ਕਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੋਰੇ ਲੋਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਮੀਰ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਢਾਈ ਤੋਂ 3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਬੰਧ ਚੰਗੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਕ ਵਰਗ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਸਲੀ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।
ਕੌਣ ਹਨ ਗੁਪਤਾ ਭਰਾ ?
ਅਜੈ ਗੁਪਤਾ, ਅਤੁਲ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜੇਸ਼ ਗੁਪਤਾ, ਇਹ ਗੁਪਤਾ ਭਰਾ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਯੈਕੂਬ ਜ਼ੂਮਾ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਪਤਾ ਬ੍ਰਦਰਜ਼, ਜੋ ਸਹਾਰਨਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਸਾਲ 1993 ਵਿਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਹਾਰਾ ਕੰਪਿਉਟਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਾਈਨਿੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਡੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਅਜ਼ਮਾ ਲਿਆ।
ਜੈਕਬ ਜ਼ੂਮਾ ਨੂੰ ਗੁਪਤਾ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਦਾ ਨੇੜਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਪਤਾ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਾਭ ਮਿਲੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਲਾਭ ਹੋਇਆ। ਸਾਲ 2016 ਵਿੱਚ, ਅਤੁੱਲ ਗੁਪਤਾ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣੇ। ਜ਼ੂਮਾ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਗੁਪਤਾ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ।
ਕੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ?
7 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਯਾਕੂਬ ਜ਼ੂਮਾ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੜਕੀ ਹਿੰਸਾ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਫ਼ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਸਿਪਾਹੀ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਸਾ ‘ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲੇਡੀ ਪਾਂਡੋਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਦੋ ਗਾਂਧੀਆਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਹਿੰਸਾ
ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਾਰਜ ਭੂਮੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ. 1893 ਵਿਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਗਏ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਜੇ ਵੀ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਨੈਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਦੁਆਰਾ ਅੱਗੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਗਾਂਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਮੰਡੇਲਾ ਨੇ ਨਸਲਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ 27 ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ। ਮੰਡੇਲਾ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣ ਗਿਆ, ਪਰ ਨਸਲੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਪਾੜ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਮੰਡੇਲਾ ਦੇਸ਼ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਭਾਂਬੜ ਵਿਚ ਬਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
