ਚੇਨੱਈ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ): ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਨੀਲਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਨੂਰ ਨੇੜੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਆਈਏਐਫ ਦਾ ਇੱਕ Mi-17V5 ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ (Coonoor helicopter crash) ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 13 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਆਰ. ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮ ਨੇ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਬਰਾਮਦ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੁਣ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇਗਾ ਕਿ ਆਖਿਰੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਕੀ ਹੈ?
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਹਾਜ਼ ਜਾਂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ (Black Box) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਸਾਰੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼, ਮਾਲ ਜਾਂ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਜਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਡਾਣ ਦੌਰਾਨ ਜਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਏਟੀਸੀ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਕੋ-ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ (Data Recorder) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਨੂੰ ਫਲਾਈਟ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ ਜਾਂ ਫਲਾਈਟ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਬਿਨਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਵੀ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਸ ਬਾਕਸ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਡੱਬਾ ਕਿਸੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਸਕਿੰਟ ਇੱਕ ਬੀਪ ਦੀ ਆਵਾਜ਼/ਵੇਵ ਲਗਾਤਾਰ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਪਤਾ ਸਰਚ ਟੀਮ ਨੂੰ 2 ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਧਾਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ ਦੇ ਬਣੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਸੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉੱਚਾਈ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਡਿੱਗਣ ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 14000 ਫੁੱਟ ਡੂੰਘੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿਗਨਲ ਭੇਜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ, 1953-54 ਦੇ ਆਸਪਾਸ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਯੰਤਰ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕੇ।
ਕਰੈਸ਼ ਹੋਏ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ 14 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ
- ਜਨਰਲ ਬਿਪਿਨ ਰਾਵਤ (CDS)
- ਮਧੁਲਿਕਾ ਰਾਵਤ (ਬਿਪਿਨ ਰਾਵਤ ਦੀ ਪਤਨੀ)
- ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਐੱਲ.ਐੱਸ.ਲਿੱਦੜ
- ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਨਾਇਕ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ
- ਨਾਇਕ ਜਤਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ
- ਨਾਇਕ ਵਿਵੇਕ ਕੁਮਾਰ
- ਨਾਇਕ ਬੀ ਸਾਈਂ ਤੇਜਾ
- ਹੌਲਦਾਰ ਸਤਪਾਲ
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2 ਪਾਇਲੇਟ ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਕੈਪਟਨ ਤੇ ਗੰਨਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਪਰਿਆ ਹਾਦਸਾ
ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਨਨਜਪੰਚਾਥਿਰਮ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਭਾਰੀ ਧੁੰਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਪਰਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ 'ਚ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ। ਸੰਭਾਵਿਤ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਸੱਟਾਂ ਬਾਰੇ ਤੁਰੰਤ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਖੋਜ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ 'ਚ ਫੌਜ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਵਾਰ ਸਨ। ਹਾਦਸੇ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਅਜੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਜਨਰਲ ਬਿਪਿਨ ਰਾਵਤ ਆਪਣੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਸਨ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11.48 ਵਜੇ ਐਮਆਈ-17 ਨੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਤੋਂ ਉਡਾਨ ਭਰੀ। ਕਰੀਬ 12:08 ਵਜੇ ਏਅਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਕੰਟਰੋਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਦੇਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਬਚਾਅ ਟੀਮ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ 'ਚ 14 'ਚੋਂ 13 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
