ਝਾਰਖੰਡ: ਝਾਰਖੰਡ ਦੀ ਉਪ-ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੁਮਕਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀਪਾੜਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਮਲੂਟੀ। ਇੱਥੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ 108 ਮੰਦਰ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 72 ਸਹੀ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ 58 ਮੰਦਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਸਥਾਪਤ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਗੁਪਤਕਾਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਲੂਟੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਬੀਰਭੂਮ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਬਸੰਤਰਾਇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਮੱਲ੍ਹਾ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੱਲ੍ਹਹੱਟੀ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਲੂਟੀ ਬਣ ਗਿਆ।
ਮਲੂਟੀ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਰਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ 15 ਫੁੱਟ ਤੋਂ 60 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ, ਛੋਟੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘੁਰੇਪਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਕਜੁੱਟ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੌਲੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਮਲੂਟੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਆਈ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੀ ਝਾਕੀ ਨੂੰ 26 ਜਨਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦੇ ਕੇ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਝਾਕੀ ਨੂੰ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ।
ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਲੂਟੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਇਕ ਵਧੀਆ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ।
