ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ 'ਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਲੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਤੋਂ ਅੱਠ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ 10 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 18 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਫੱਗਣ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤੋਂ ਹੋਲੀਕਾ ਦਹਨ ਤੱਕ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੌਰਾਨ ਮੰਗਲੀਕ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਪਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਈ ਇਹ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਉੱਤਮ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਯੋਤਿਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਡਾ: ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਸ਼ਬਦ ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਟਕ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਹੋਲੀ ਦੇ ਅੱਠ ਦਿਨ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਅੱਠ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੇ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਲਈ ਵਿਆਹ, ਹਜਾਮਤ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼, ਘਰ ਅਤੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਆਦਿ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਅੱਠ ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ 18 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਅੱਠ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਵ 10 ਮਾਰਚ 2022 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਤੋਂ ਅੱਠ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ 10 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 18 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਲੋਕ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਦੇ ਹਨ।
ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਦੇ ਹਨ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੁਰਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹਰਣਯ ਕਸ਼ਯਪ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਠਵੇਂ ਦਿਨ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸੜਨ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਸੀ) ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਬਚ ਗਿਆ।
ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੱਠ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੌਰਾਨ ਸੋਲਾਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਵੀਆਂ ਵਿਆਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੋਲੀ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਵੀ ਵਰਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ 'ਤੇ ਨਾ ਕਰੋ ਇਹ ਕੰਮ
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੋਲਾਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਨਵਾਂ ਘਰ ਖਰੀਦਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ। ਸਾਰੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਵ-ਵਿਆਹੁਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੋਲੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ 'ਤੇ ਪੂਜਾ
ਇਕ ਪਾਸੇ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ 'ਚ 16 ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਉਥੇ ਹੀ ਇਹ ਸਮਾਂ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਭਗਤੀ ਲਈ ਵੀ ਸਰਵੋਤਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਦੌਰਾਨ ਦਾਨ ਪੁੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਗਵਤ ਭਜਨ ਅਤੇ ਵੈਦਿਕ ਕਰਮਕਾਂਡ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਤਾਂ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਲਾਸ਼ਟਕ ਵਿੱਚ ਮਹਾਮਰਿਤੁੰਜਯ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
