ETV Bharat / bharat

Endangered Species Day: ਜਾਣੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ - ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ ਦਿਵਸ 19 ਮਈ ਯਾਨੀ, ਅੱਜ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

Endangered Species Day
Endangered Species Day
author img

By

Published : May 19, 2023, 10:12 AM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਡੇਵਿਡ ਰੌਬਿਨਸਨ ਅਤੇ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦੁਆਰਾ 2006 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ 19 ਮਈ ਨੂੰ, ਯਾਨੀ ਅੱਜ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ, ਚਿੜੀਆਘਰ, ਐਕੁਏਰੀਅਮ, ਪਾਰਕ, ​​ਸਕੂਲ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਮੂਹ, ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਕੀ ਹੈ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ?: ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਉਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਪੌਦਿਆਂ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਜੋ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਸਨ, ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਈਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Endangered Species Day ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: 1960 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਸੀ। 1973 ਵਿੱਚ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਐਕਟ 'ਤੇ 28 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਦਸਤਖਤ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਲਈ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2006 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨੇਟ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਈਗਲ ਵਰਗੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਅਨ ਫਾਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਆਫ ਨੇਚਰ (IUCN) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

  1. Shani jayanti 2023: ਜਾਣੋ ਸ਼ਨੀ ਜਯੰਤੀ 'ਤੇ 7 ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨਾਜ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਹੈ ਮਹੱਤਵ
  2. International Museum Day: ਜਾਣੋ, ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕਿਉ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਥੀਮ
  3. ਕੇਦਾਰਨਾਥ 'ਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ 60 ਕੁਇੰਟਲ ਦਾ ॐ, ਓਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਲਸ਼

Endangered Species Day ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਂਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਿਵਸ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਡੇਵਿਡ ਰੌਬਿਨਸਨ ਅਤੇ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦੁਆਰਾ 2006 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ 19 ਮਈ ਨੂੰ, ਯਾਨੀ ਅੱਜ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ, ਚਿੜੀਆਘਰ, ਐਕੁਏਰੀਅਮ, ਪਾਰਕ, ​​ਸਕੂਲ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਮੂਹ, ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਕੀ ਹੈ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ?: ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਉਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਪੌਦਿਆਂ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਜੋ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਸਨ, ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਈਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Endangered Species Day ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: 1960 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਸੀ। 1973 ਵਿੱਚ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਐਕਟ 'ਤੇ 28 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਦਸਤਖਤ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਲਈ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੁਪਤ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਿਵਸ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2006 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨੇਟ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਈਗਲ ਵਰਗੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਅਨ ਫਾਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਆਫ ਨੇਚਰ (IUCN) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

  1. Shani jayanti 2023: ਜਾਣੋ ਸ਼ਨੀ ਜਯੰਤੀ 'ਤੇ 7 ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨਾਜ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਹੈ ਮਹੱਤਵ
  2. International Museum Day: ਜਾਣੋ, ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕਿਉ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਥੀਮ
  3. ਕੇਦਾਰਨਾਥ 'ਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ 60 ਕੁਇੰਟਲ ਦਾ ॐ, ਓਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਲਸ਼

Endangered Species Day ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਂਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਿਵਸ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.