ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਗਵਾਦਰ ਇੱਕ ਰਹੱਸ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਤੋਂ 240 ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਫੰਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਨਵਾਂ ਗਵਾਦਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਕਦੋਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ? ਗਵਾਦਰ ਦੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ, ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਗਰੀਬ, ਅਸ਼ਾਂਤ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਸੂਬੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਚੀਨ ਨੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਗਵਾਦਰ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਹਿਤ ਪੈਸਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ ਜਾਂ ਸੀ.ਪੀ.ਈ.ਸੀ. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਗਵਾਦਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਰਿੱਡ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ - ਬਿਜਲੀ ਗੁਆਂਢੀ ਈਰਾਨ ਜਾਂ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 400,000 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ 90,000 ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਚੀਨ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਲਿਦ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਂ ਗਵਾਦਰ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਚੀਨ ਲਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਗਵਾਦਰ ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਣ।"
ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿਚਕਾਰ ਫੜੇ ਗਏ
ਸੀਪੀਈਸੀ ਨੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਵੱਖਵਾਦੀ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ - ਸੂਬੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨਸਲੀ ਬਲੋਚ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਤਕਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਮੌਕੇ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਛੁਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਵਾਦਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਚੌਕੀਆਂ, ਕੰਡਿਆਲੀਆਂ ਤਾਰਾਂ, ਸਿਪਾਹੀਆਂ, ਬੈਰੀਕੇਡਾਂ ਅਤੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕਾਮਿਆਂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵੀ.ਆਈ.ਪੀਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੰਘਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਲਈ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਕਈ ਦਿਨ ਦਿਨ ਦੇ ਹਰ ਘੰਟੇ ਸੜਕਾਂ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖੁਫੀਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਗਵਾਦਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੱਛੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕਵਰੇਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀ ਚਿੰਤਤ ਹਨ। ਗਵਾਦਰ ਦੇ ਵਸਨੀਕ 76 ਸਾਲਾ ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਹਾਸ਼ਿਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ ਕੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪਹਾੜਾਂ ਜਾਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਕਨਿਕ ਕਰਦੇ ਸੀ।" "ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਕੌਣ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਨਿਵਾਸੀ ਹਾਂ। ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਹਨ," । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕ ਭੁੱਖੇ ਨਹੀਂ ਸੌਂਦੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਆਈ ਪਰ ਸੋਕੇ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਲੁੱਟ ਕਾਰਨ ਗਵਾਦਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਮ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀਪੀਈਸੀ ਨੇ ਲਗਭਗ 2,000 ਸਥਾਨਕ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ - ਬਲੋਚ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ।
ਗਵਾਦਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਫਾਇਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ।
ਗਵਾਦਰ ਨਿਮਰ ਪਰ ਮਨਮੋਹਕ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਭੋਜਨ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਅਜਨਬੀਆਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਨਤਕ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬੀਚਾਂ 'ਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਅਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਖਤਰਨਾਕ ਜਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ - ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਰਸਤਾ ਗਵਾਦਰ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਤੱਟ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਰਾਚੀ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਲੋਚ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਲਾਪਤਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ - ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਜਾਂ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ਵਿੱਚ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਚਿੰਤਤ ਹਨ। ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਜਬਰੀ ਲਾਪਤਾ ਅਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
