ਕੋਜ਼ੀਕੋਡ: ਕੇਰਲ ਦੇ ਵਾਇਨਾਡ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉੱਚ ਜੋਖਮ ਵਾਲੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਮੇਪ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਹੋਮਸਟੇਅ ਵਾਲੀ ਪੰਚਾਇਤ ਹੈ। ਚੂਰਲਮਾਲਾ, ਮੁੰਡਕਾਈ ਅਤੇ ਅੱਟਾਮਾਲਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਇਸ ਪੰਚਾਇਤ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਸਮੇਤ ਕਈ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਕਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਕਿ ਕੇਰਲ ਦੇ ਵਾਇਨਾਡ 'ਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤਬਾਹੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਵਾਇਨਾਡ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ? : ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, 2019 ਤੋਂ, ਮੇਪੜੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਹੋਮਸਟੇ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ 40 ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅੱਟਾਮਾਲਾ, ਮੁੰਡਾਕਾਈ ਅਤੇ ਚੂਰਲਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਘਰ ਸਨ। ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਉਸਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਇੱਥੇ ਉਸਾਰੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ: ਵਾਇਨਾਡ ਦੱਖਣ ਦੇ ਡੀਐਫਓ ਅਜੀਤ ਕੇ ਰਮਨ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਾ ਮੁੰਡਾਕਾਈ ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਉਸਾਰੀ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। “ਰੈੱਡ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਜ਼ੋਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਵਾਇਨਾਡ ਦੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਹਨ: ਵਾਇਨਾਡ ਦੱਖਣ ਦੇ ਡੀਐਫਓ ਅਜੀਤ ਕੇ ਰਮਨ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਐਨਓਸੀ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਰਿਜ਼ੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਹੋਮਸਟੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਪੁੰਚੀਰੀਮੱਟਮ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਤ, ਮਾਲ, ਅੱਗ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ, "ਪੰਚਾਇਤ ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।"
ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ: ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਕਈ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡਾਕਈ ਅਤੇ ਚੂਰਲਮਾਲਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਹੋਮਸਟੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਸਾਹਸੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏ ਬਿਨਾਂ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਰਹੀ। ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਐਡਵੈਂਚਰ ਟੂਰਿਜ਼ਮ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਰੇ ਰਿਜ਼ੋਰਟ 'ਚ ਲੋਕ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਉਸਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦਖ਼ਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
ਜੇਕਰ ਸਖਤ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੁੰਦੀ : 29 ਤਰੀਕ ਨੂੰ, ਹਲਕੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੇ ਦਿਨ, ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਮੌਸਮ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਨੇ ਵੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 1984 ਤੋਂ, ਵਾਇਨਾਡ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀ ਸੈਦਾਲਵੀ ਮਾਪੜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜਦੋਂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਅਸਫਲਤਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਸਖ਼ਤ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉੱਥੋਂ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ।
ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਨ ਹੈ: ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਇੱਥੇ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ ਸੀ, ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਾਈਨਿੰਗ ਔਖੀ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਅਤੇ ਕੌਫੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇੱਥੇ ਆਬਾਦੀ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਵਾਇਨਾਡ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖੀ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਉਭਰ ਸਕਣਗੇ।
