ETV Bharat / bharat

ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೆದುಳಿನ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ ಸಾಧ್ಯತೆ: ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿ

author img

By

Published : Sep 24, 2022, 12:07 PM IST

ಮಗು ಭ್ರೂಣದಲ್ಲಿರುವಾಗಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅದು ಹುಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ 8.5 ವರ್ಷಗಳಾಗುವವರೆಗೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೆದುಳಿನ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ ಸಾಧ್ಯತೆ: ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿ
Air pollution exposure in first 5 years of life puts kids at brain disorder risks

ನವದೆಹಲಿ: ಗರ್ಭದಿಂದ ಮೊದಲ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಪಿಎಂ2.5 ನಂಥ ಪಾರ್ಟಿಕ್ಯುಲೇಟ್​ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ ಮಗುವಿನ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸಂಭವಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮಾನಸಿಕ ​ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ಅಪಾಯಗಳು ಎದುರಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಮಗು ಭ್ರೂಣದಲ್ಲಿರುವಾಗಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅದು ಹುಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ 8.5 ವರ್ಷಗಳಾಗುವವರೆಗೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿಯು ಎನ್ವಿರಾನ್​ಮೆಂಟಲ್ ಪೊಲ್ಯುಶನ್ ಎಂಬ ಜರ್ನಲ್​​ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದು, 9 ರಿಂದ 12 ವರ್ಷದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ, ಮಗು ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಮೊದಲ 8.5 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಮತ್ತು ಮೆದುಳಿನ ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರಲ್ ಕನೆಕ್ಟಿವಿಟಿಯಲ್ಲಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಐದು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿಗೂ ಮುನ್ನ ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮ ಎಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೋ ಅಷ್ಟೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಾರ್ಸಿಲೋನಾ ಇನ್​ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಹೆಲ್ತ್​​ (ISGlobal) ತಂಡದ ಸಂಶೋಧಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಧ್ಯಯನದ ವಿನೂತನ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಅದು ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ಬಾಲ್ಯದ ವರ್ಷಗಳ ತ್ರೈಮಾಸಿಕಗಳಿಗೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ತಿಂಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾವು ಉತ್ತಮವಾದ ಸಮಯದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತೇವೆ ಎಂದು IS ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಂಶೋಧಕ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದ ಮೊದಲ ಲೇಖಕ ಆನ್ನೆ-ಕ್ಲೇರ್ ಬಿಂಟರ್ ಹೇಳಿದರು.

ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯಿಂದ 8.5 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಮಕ್ಕಳು ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ನಾವು ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಬಿಂಟರ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮೈಕ್ರೋಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಜೊತೆಗೆ, ಅಧ್ಯಯನವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕಣಗಳ (PM2.5) ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಎಕ್ಸ್​​ಪೋಸರ್ ಮತ್ತು ಮೋಟಾರ್ ಫಂಕ್ಷನ್ ಕಾರ್ಯ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಇತರ ಕಾರ್ಯಗಳು, ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಾದ ಪುಟಾಮೆನ್​​ನ ಪರಿಮಾಣದ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ.

ಅಸಹಜ ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮೈಕ್ರೊಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಮನೋವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ (ಖಿನ್ನತೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಲೀನತೆ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳು).

ಜೀವನದ ಮೊದಲ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ PM2.5 ನ ಪರಿಣಾಮ ಜಾಸ್ತಿಯಾದಷ್ಟು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪುಟಾಮೆನ್ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಪುಟಾಮೆನ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ (ಸ್ಕಿಜೋಫ್ರೇನಿಯಾ, ಆಟಿಸಂ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಒಬ್ಸೆಸಿವ್-ಕಂಪಲ್ಸಿವ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ಸ್) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಬಿಂಟರ್. ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ ಡೇಟಾವು ರೋಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ (ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್) ಜನರೇಷನ್ ಆರ್ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ 3,515 ಮಕ್ಕಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹದಿಂದ ಬಂದಿದೆ.

ಈ ಅಧ್ಯಯನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ತೀರ್ಮಾನವೆಂದರೆ ಶಿಶುಗಳ ಮೆದುಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಗಮನಿಸಿದರು. ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಮೆದುಳಿನ ಮೇಲೆ ಸಂಭವನೀಯ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ನಾವು ಈ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಅದೇ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಳೆಯುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ISಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಂಶೋಧಕ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಲೇಖಕಿ ಮೋನಿಕಾ ಗುಕ್ಸೆನ್ಸ್ ವಿವರಿಸಿದರು.

ನವದೆಹಲಿ: ಗರ್ಭದಿಂದ ಮೊದಲ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಪಿಎಂ2.5 ನಂಥ ಪಾರ್ಟಿಕ್ಯುಲೇಟ್​ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ ಮಗುವಿನ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸಂಭವಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮಾನಸಿಕ ​ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ಅಪಾಯಗಳು ಎದುರಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಮಗು ಭ್ರೂಣದಲ್ಲಿರುವಾಗಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅದು ಹುಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ 8.5 ವರ್ಷಗಳಾಗುವವರೆಗೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿಯು ಎನ್ವಿರಾನ್​ಮೆಂಟಲ್ ಪೊಲ್ಯುಶನ್ ಎಂಬ ಜರ್ನಲ್​​ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದು, 9 ರಿಂದ 12 ವರ್ಷದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ, ಮಗು ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಮೊದಲ 8.5 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಮತ್ತು ಮೆದುಳಿನ ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರಲ್ ಕನೆಕ್ಟಿವಿಟಿಯಲ್ಲಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಐದು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿಗೂ ಮುನ್ನ ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮ ಎಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೋ ಅಷ್ಟೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಾರ್ಸಿಲೋನಾ ಇನ್​ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಹೆಲ್ತ್​​ (ISGlobal) ತಂಡದ ಸಂಶೋಧಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಧ್ಯಯನದ ವಿನೂತನ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಅದು ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ಬಾಲ್ಯದ ವರ್ಷಗಳ ತ್ರೈಮಾಸಿಕಗಳಿಗೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ತಿಂಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾವು ಉತ್ತಮವಾದ ಸಮಯದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತೇವೆ ಎಂದು IS ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಂಶೋಧಕ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದ ಮೊದಲ ಲೇಖಕ ಆನ್ನೆ-ಕ್ಲೇರ್ ಬಿಂಟರ್ ಹೇಳಿದರು.

ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯಿಂದ 8.5 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಮಕ್ಕಳು ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ನಾವು ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಬಿಂಟರ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮೈಕ್ರೋಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಜೊತೆಗೆ, ಅಧ್ಯಯನವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕಣಗಳ (PM2.5) ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಎಕ್ಸ್​​ಪೋಸರ್ ಮತ್ತು ಮೋಟಾರ್ ಫಂಕ್ಷನ್ ಕಾರ್ಯ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಇತರ ಕಾರ್ಯಗಳು, ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆದುಳಿನ ರಚನೆಯಾದ ಪುಟಾಮೆನ್​​ನ ಪರಿಮಾಣದ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ.

ಅಸಹಜ ವೈಟ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮೈಕ್ರೊಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಮನೋವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ (ಖಿನ್ನತೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಲೀನತೆ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳು).

ಜೀವನದ ಮೊದಲ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ PM2.5 ನ ಪರಿಣಾಮ ಜಾಸ್ತಿಯಾದಷ್ಟು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪುಟಾಮೆನ್ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಪುಟಾಮೆನ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ (ಸ್ಕಿಜೋಫ್ರೇನಿಯಾ, ಆಟಿಸಂ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಒಬ್ಸೆಸಿವ್-ಕಂಪಲ್ಸಿವ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ಸ್) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಬಿಂಟರ್. ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ ಡೇಟಾವು ರೋಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ (ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್) ಜನರೇಷನ್ ಆರ್ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ 3,515 ಮಕ್ಕಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹದಿಂದ ಬಂದಿದೆ.

ಈ ಅಧ್ಯಯನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ತೀರ್ಮಾನವೆಂದರೆ ಶಿಶುಗಳ ಮೆದುಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಗಮನಿಸಿದರು. ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಮೆದುಳಿನ ಮೇಲೆ ಸಂಭವನೀಯ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ನಾವು ಈ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಅದೇ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಳೆಯುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ISಗ್ಲೋಬಲ್ ಸಂಶೋಧಕ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಲೇಖಕಿ ಮೋನಿಕಾ ಗುಕ್ಸೆನ್ಸ್ ವಿವರಿಸಿದರು.

For All Latest Updates

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.