প্ৰতি বছৰে ১০ নৱেম্বৰত বিশ্ব প্ৰতিষেধক দিৱস পালন কৰা হয়(World Immunization Day 2022)। ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃ্দ্ধি কৰিবলৈ সময়মতে টিকাকৰণ কৰাৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে জনসাধাৰণক সজাগ আৰু সচেতন কৰাৰ উদ্দেশ্য প্ৰত্যেক বছৰে এই দিৱস পালন কৰা হয়(World Immunization Day) ।
টিকাকৰণ হৈছে এনে এক প্ৰক্ৰিয়া যাৰ দ্বাৰা এজন ব্যক্তিক সংক্ৰামক ৰোগৰ প্ৰতিষেধক প্ৰদান কৰা হয়(Preventing illnesses) ৷ সাধাৰণতে টিকাকৰণৰ দ্বাৰা ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা গঢ়ি তোলা হয় । টিকাকৰণে শিশুক(vaccination) সংকটজনক ৰোগৰ সৈতে যুঁজিবলৈ সহায় কৰে ।
ইয়াৰ উপৰিও ই আন মানুহলৈ এই ৰোগৰ সংক্ৰমণ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে । টিকাকৰণে সংক্ৰমণৰ পিছত শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে বা ব্যক্তিক ৰোগৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ । শিশুৰ জন্মতে কিছু প্ৰাকৃতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা থাকে, যিটো তেওঁলোকে মাতৃৰ পৰা স্তনপানৰ জৰিয়তে লাভ কৰে ।
শিশুৰ নিজৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বিকাশ হ’বলৈ আৰম্ভ কৰাৰ লগে লগে এই ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা ক্ৰমান্বয়ে হ্ৰাস পায় । স্বাস্থ্য বিনিয়োগৰ অন্যতম কম খৰচী পদক্ষেপ হৈছে টিকাকৰণ । টিকাকৰণৰ বাবে জীৱনশৈলীৰ ডাঙৰ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজন নহয় ।
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ তথ্য অনুসৰি ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ এক প্ৰমাণিত পদ্ধতি হৈছে প্ৰতিষেধক । ইয়াৰ দ্বাৰা জীৱনলৈ ভাবুকি কঢ়িয়াই অনা সংক্ৰামক ৰোগ নিৰ্মূল কৰা হয় আৰু প্ৰতি বছৰে দুইৰ পৰা তিনি মিলিয়ন মৃত্যুৰ পৰা হাত সাৰিব পৰা যায় বুলি অনুমান কৰা হৈছে যদিও আন এক অনুমান অনুসৰি বিশ্বজুৰি ৮৭ লাখ শিশুৱে এতিয়াও মৌলিক টিকাকৰণ গ্ৰহণ কৰা নাই ।
বিশ্বজুৰি প্ৰচাৰিত প্ৰতিষেধক কাৰ্যসূচীসমূহৰ ভিতৰত ভাৰতত ইউনিভাৰ্চেল ইমিউনাইজেচন প্ৰগ্ৰেম (ইউআইপি) আছে, যিয়ে ভেকচিনৰ পৰিমাণ অনুসৰি হিতাধিকাৰীৰ সংখ্যা সামৰি লয়, আৰু ভৌগোলিক সংক্ৰমণ আৰু মানৱ সম্পদ অন্তৰ্ভুক্ত কৰে । ত্ৰিশ বছৰতকৈও অধিক সময় ইউআইপি কাৰ্যক্ষম হৈ থকাৰ পিছতো জীৱনৰ প্ৰথম বছৰত মাত্ৰ 65 শতাংশ শিশুকহে টিকা প্ৰদান কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে ।
টিকাকৰণ আৰু প্ৰতিষেধক প্ৰদানৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
ভেকচিন দিয়াৰ প্ৰক্ৰিয়াটোক টিকাকৰণ বোলা হয় । আনহাতে, শৰীৰৰ প্ৰতিৰক্ষামূলক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ বিকাশৰ বাবে ভেকচিন দিয়াৰ সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটোৰ আৰম্ভণিকে প্ৰতিষেধক বোলা হয় ।
ভেকচিন কি ?
ভেকচিন হৈছে জৈৱিক প্ৰস্তুতি যিয়ে কোনো বিশেষ ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে । সাধাৰণতে ভেকচিন হ’ল অণুজীৱৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা ৰোগৰ সৈতে মিল থকা এজেণ্ট আৰু প্ৰায়ে দুৰ্বল আৰু মৃত অণুজীৱৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় ।
যদি শিশুৱে মাতৃৰ পৰা এন্টিব’ডি লাভ কৰে তেন্তে প্ৰতিষেধক লোৱাটো কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ ?
মাতৃৰ পৰা আহৰণ কৰা এন্টিব’ডি শিশুৰ দেহত বেছি দিন নাথাকে । ইয়াৰ ফলত শিশুটি ৰোগৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈ পৰে । ইয়াৰ উপৰিও টিকাকৰণে মাৰাত্মক ৰোগৰ পৰা অতিৰিক্ত সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে ।
শিশুক কেনেকৈ আৰু ক’ত প্ৰতিষেধক প্ৰদান কৰিব পাৰি ?
শিশুটিক ওচৰৰ চৰকাৰী স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰত প্ৰতিষেধক প্ৰদান কৰিব পাৰিব । ব্যক্তিগত চিকিৎসালয় আৰু ব্যক্তিগত চিকিৎসকৰ দ্বাৰাও টিকাকৰণৰ ব্যৱস্থা কৰা হয় ।
তেওঁলোকৰ খৰচ কিমান ?
ইউনিভাৰ্চেল ইমিউনাইজেচন প্ৰগ্ৰেম (UIP)ৰ অধীনত প্ৰতিৰোধযোগ্য ৰোগৰ প্ৰতিষেধক চৰকাৰী চিকিৎসালয়ত বিনামূলীয়াকৈ উপলব্ধ হয় ভেকচিন ।
টিকাকৰণত পলম হোৱাৰ কাৰণ কি হ’ব পাৰে ?
- কিছুমান চিকিৎসাজনিত কাৰণ থাকিব পাৰে
- উচ্চ জ্বৰত শিশু আক্ৰান্ত হ'ব পাৰে
- প্ৰতিষেধকৰ প্ৰতি সঁহাৰি বিৰূপ প্ৰভাৱ
- কণী খোৱাৰ পিছত গম্ভীৰ প্ৰতিক্ৰিয়া
- গাঁঠিৰ বিষে আমনি কৰিব পাৰে
- কৰ্কট ৰোগ বা ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা আন যিকোনো ৰোগ যেনে এইচ আই ভি বা এইডছ ।
ভেকচিনৰ কোনো পাৰ্শ্বক্ৰিয়া হ’ব পাৰে নেকি ?
ভেকচিন নিৰাপদ । কিন্তু কিছুমান ব্যক্তিৰহে পাৰ্শ্বক্ৰিয়া যেনে ফুলা, ৰঙা পৰা বা সামান্য জ্বৰ হ’ব পাৰে, কিন্তু এই পাৰ্শ্বক্ৰিয়া কেইদিনমানৰ বাবেহে থাকে ।
নিৰাপদ ছিটাৰ পদ্ধতি:
ৰোগীৰ বাবে সচেতন হোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয়, কিয়নো অসুৰক্ষিত ছিটা বা বেজীৰ পদ্ধতিয়ে তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্যৰ বাবে ভয়াৱহ বিপদ মাতিব পাৰে । ৰোগীক বেজী দিয়াৰ সময়ত স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰদানকাৰী (চিকিৎসক, নাৰ্ছ আৰু বেজী প্ৰদানকাৰী)ৰ কৰ্তব্য ।
ৰোগীৰ বাবে সোঁৱৰাই দিয়া:
- এটা বেজী বা চিৰিঞ্জ এবাৰহে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে । এয়া নিশ্চিত কৰাটো খুবেই প্ৰয়োজনীয় ৷
- ব্যৱহাৰৰ পিছত বেজী আৰু চিৰিঞ্জ দুয়োটা নষ্ট হোৱাটো নিশ্চিত কৰক । বেজী সলনি কৰা আৰু চিৰিঞ্জ পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰাটো অতি অসুৰক্ষিত । এই প্ৰক্ৰিয়াই ৰোগ সংক্ৰমিত কৰিব পাৰে ।
- গাইডলাইন অনুসৰি টিকাকৰণৰ সময়সূচী মানি চলিব । যিকোনো ধৰণৰ টিকাকৰণৰ পূৰ্বে আপোনাৰ প্ৰতিষেধক ৰেকৰ্ডৰ বিষয়ে তথ্য নিশ্চিতভাৱে ৰাখক আৰু এই তথ্য নিজৰ সৈতে ৰাখিব ।
- যিকোনো ধৰণৰ টিকাকৰণৰ পূৰ্বে সদায় চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ ল’ব লাগে ৷
লগতে পঢ়ক: Caffeine: কেফেইন আমাৰ স্বাস্থ্যৰ বাবে উপকাৰী নে অপকাৰী ?
