বিশেষ প্ৰতিবেদন, 26 আগষ্ট : 2024 চনৰ 17 আগষ্টত ভাৰতে 'এক বহনক্ষম ভৱিষ্যতৰ বাবে এক ক্ষমতাশালী গ্ল'বেল ছাউথ' শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰ অধীনত 'ভইচ অব গ্ল'বেল ছাউথ ছামিট'ৰ (Voice of Global South Summit, VOGSS) আয়োজন কৰিছিল । ভাৰতৰ দ্বাৰা আয়োজিত ভি অ' জি এছ এছ শৃংখলাৰ এয়া আছিল তৃতীয় পদক্ষেপ ।
ইয়াৰ পূৰ্বে প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় সন্মিলন ক্ৰমান্বয়ে 2023 চনৰ 12-13 জানুৱাৰীত আৰু 2023 চনৰ 17 নৱেম্বৰত অনুষ্ঠিত হৈছিল । এই তিনিওখন সন্মিলন ভাৰ্চুৱেল ফৰ্মেটত অনুষ্ঠিত হৈছিল আৰু গ্ল'বেল ছাউথৰ 100 খনতকৈও অধিক দেশে এই প্ৰতিখন সন্মিলনৰ আলোচনাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল ।
গ্ল'বেল ছাউথ কি আৰু ভাৰতৰ ভূ-ৰাজনৈতিক গণনাত ই কেনেদৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ?
'গ্ল'বেল ছাউথ' শব্দটো 'তৃতীয় বিশ্বৰ দেশ' শব্দটোৰ পৰা উৎপত্তি হৈছে । ঔপনিৱেশিক আৰু শীতল যুদ্ধৰ পৰৱৰ্তী সময়ত দৰিদ্ৰ, নিম্ন উপাৰ্জনকাৰী, নিম্ন বিকশিত, কম বিকশিত আৰু উন্নয়নশীল দেশবোৰক সামূহিকভাৱে বৰ্ণনা কৰিবলৈ আৰু তেওঁলোকক দ্বিতীয় শব্দ দেশৰ (মূলধন অৰ্থনীতিৰ সৈতে ঔদ্যোগিক আৰু প্ৰযুক্তিগতভাৱে বিকশিত আৰু উন্নত সমৃদ্ধ দেশ) পৰা পৃথক কৰিবলৈ ইয়াক ব্য়ৱহাৰ কৰা হৈছে ।
কমিউনিষ্ট ইউ এছ এছ আৰ আৰু ইয়াৰ উপগ্ৰহীয় কমিউনিষ্ট দেশসমূহৰ পতনৰ পিচৰে পৰা উন্নয়নৰ স্তৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা সমসাময়িক শব্দটো এতিয়া গ্ল'বেল নৰ্থ (উন্নত, ধনী আৰু উন্নত দেশ) আৰু গ্ল'বেল ছাউথত (পিছপৰা, দৰিদ্ৰ বা উন্নয়নশীল দেশ) বিভক্ত হৈছে । কিন্তু এই বিভাজন ভূগোলৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নহয় । কিয়নো ভৌগোলিক অৱস্থান নিৰ্বিশেষে জাপান, অষ্ট্ৰেলিয়া, দক্ষিণ কোৰিয়া, নিউজীলেণ্ড আদি দেশবোৰ গ্ল'বেল নৰ্থৰ অন্তৰ্গত ।
পূৰ্বৰ 'তৃতীয় শব্দ' আৰু বৰ্তমান সময়ৰ 'গ্ল'বেল ছাউথ'ৰ মাজত এটা গুণগত পাৰ্থক্য আছে । গ্ল'বেল ছাউথত বৰ্তমান এক নিৰ্দিষ্ট-সংখ্যক দ্ৰুত বিকাশশীল আৰু উদীয়মান অৰ্থনীতিও অন্তৰ্ভুক্ত আছে । যেনে ভাৰত, চীন, ব্ৰাজিল, ইণ্ডোনেছিয়া, দক্ষিণ আফ্ৰিকা ইত্যাদি । 2047 চনৰ ভিতৰত এখন উন্নত দেশ হোৱাৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা ভাৰতক গ্ল'বেল ছাউথৰ পৰা গ্ল'বেল নৰ্থলৈ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত বুলি ক'ব পাৰি ।
অতীজত ভাৰতে নামৰ (NAM) নেতৃত্বৰ জৰিয়তে 'তৃতীয় বিশ্ব'ৰ ৰাজনৈতিক আৰু নিৰাপত্তাৰ স্বাৰ্থক প্ৰচাৰ কৰিছিল; ই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ আন্তঃগাঁথনিৰ ভিতৰত জি-77 ত ইয়াৰ পদক্ষেপৰ জৰিয়তে উন্নয়নশীল বিশ্বৰ বাণিজ্য আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাৰ্থক প্ৰচাৰ কৰিছে । গ্ল'বেল ছাউথৰ নেতৃত্ব এতিয়া অধিক প্ৰতিদ্বন্দ্বিতামূলক । ভাৰতৰ বাবে অহা মুখ্য প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা হৈছে চীনৰ পৰা ।
ভাৰতৰ ভূ-ৰাজনৈতিক গণনাত এয়া নেতৃত্ব লোৱাৰ সময়, যাতে দেশখন পিছপৰি নাথাকে । সুবিধাবঞ্চিত গ্ল'বেল ছাউথৰ কণ্ঠস্বৰ হোৱাৰ কথা যদি আহে, তেন্তে সৰ্ববৃহৎ কাৰ্যকৰী গণতন্ত্ৰ হিচাপে ভাৰতৰ প্ৰতিষ্ঠা দ্ৰুত বিকাশশীল আৰু উদীয়মান অৰ্থনীতি, উচ্চ দক্ষ কৰ্মশক্তি, এক উন্নয়ন অংশীদাৰ হিচাপে উৎকৃষ্ট ট্ৰেক ৰেকৰ্ড আছে ভাৰতৰ ।
ইয়াৰ উন্নয়নৰ সহায়ক হৈছে অনা-নিৰ্দেশাত্মক আৰু সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ আৰু আন বহুতো একে ধৰণৰ কাৰকে ভাৰতক অন্যতকৈ আগস্থানত থকাত সুবিধা প্ৰদান কৰিছে । বিশ্বজনীন কাৰ্যসূচী গঠনত ইতিবাচক অৱদান আগবঢ়াব পৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশ্বিক নেতা হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ সৰ্বাধিক উচ্চাকাংক্ষাৰ সৈতেও এই পদক্ষেপটো খাপ খায় ।
এই কথা মনত ৰাখি ভাৰতে 2023 চনৰ জানুৱাৰীত অৰ্থাৎ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী বিশ্ব মঞ্চ জি-20 সন্মিলন আয়োজন কৰা বছৰত প্ৰথম 'ভইচ অব গ্ল'বেল ছাউথ' সন্মিলনৰ আয়োজন কৰিছিল । ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল গ্ল'বেল ছাউথৰ দেশসমূহক একত্ৰিত কৰি সমগ্ৰ বিষয়ত এক উমৈহতীয়া মঞ্চত তেওঁলোকৰ দৃষ্টিভংগী আৰু অগ্ৰাধিকাৰ ভাগ-বতৰা কৰা আৰু জি-20 সন্মিলনত তেওঁলোকক প্ৰক্ষেপ কৰা ।
ইয়াৰ ফলাফল যথেষ্ট ইতিবাচক আছিল । তথ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ভাৰতে জি-20 সন্মিলনত গ্ল'বেল ছাউথৰ উদ্বেগবোৰ সজোৰে উত্থাপন কৰিছিল । ইয়াত খাদ্য/পুষ্টি আৰু শক্তি সুৰক্ষা, সেউজ শক্তিলৈ পৰিৱৰ্তন, জলবায়ু পুঁজি, ডিজিটেল আৰু প্ৰযুক্তিগত বিভাজন, বিশ্বজনীন বিত্তীয় শাসনৰ গণতান্ত্ৰিককৰণ আৰু সমসাময়িক বাস্তৱিকতা প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ আৰু বিকাশশীল শব্দ আদিৰ পৰা বৃহত্তৰ প্ৰতিনিধিত্ব ৰখাৰ বাবে বিশ্ব শাসন কৰা প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ সংস্কাৰ দ্ৰুত গতিত কৰা আদি বিষয়সমূহ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল ।
জি-20 ত আফ্ৰিকা ইউনিয়নক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ উদ্যোগক সৰ্বসন্মতভাৱে গ্ৰহণ কৰাটো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সাফল্য আছিল । কিয়নো ই এক প্ৰভাৱশালী বিশ্ব গ্ৰুপত গ্ল'বেল ছাউথৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰিব । চলি থকা কামবোৰৰ অগ্ৰগতিৰ উপৰি ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাৰ দ্বাৰা 2024 চনৰ 22-23 ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখে অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া ভৱিষ্যৎ সন্মিলনৰ বাবে তৃতীয় ভি অ' জি এছ এছ অনুষ্ঠিত হৈছিল ।
সন্মিলনখনক এক কাৰ্যমুখী ফলাফল দস্তাবেজ গ্ৰহণ কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছে । ই হৈছে ভৱিষ্যতৰ বাবে এক চুক্তি, যিয়ে বিশ্বজনীন প্ৰত্যাহ্বান আৰু এক উন্নত ভৱিষ্যতৰ সুযোগৰ মোকাবিলা কৰিব । তৃতীয় ভি অ' জি এছ এছে এনেদৰে ভৱিষ্যতৰ সন্মিলনত তেওঁলোকৰ উদ্বেগ আৰু সমাধান এক সন্মিলিতভাৱে ৰাখিবলৈ গ্ল'বেল ছাউথক একত্ৰিত কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিছে ।
এইটোও ব্যাপকভাৱে বিশ্বাস কৰা হয় যে চীনৰ আৰ্হিক প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ 'গ্ল'বেল ডেভেলপমেণ্ট কম্পেক্ট' এক আৰ্হি হিচাপে কাম কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে । চীনৰ আৰ্হিত সাধাৰণতে দেশবোৰ ঋণৰ ফান্দত পৰে । এই দেশবোৰৰ দশা হৈছে বি আৰ আইৰ অধীনত চীনৰ উন্নয়নমূলক সাহায্য লাভ কৰা বা অন্যথা গুৰুতৰ পৰিণাম ভোগ কৰা ।
ভাৰতে অৱশ্যে অতি বুদ্ধিমত্তাৰে নিজকে গ্ল'বেল ছাউথৰ নেতা হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰাৰ পৰা বিৰত আছে আৰু ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে অধিক গ্ৰহণযোগ্য শ্লোগান 'Voice of the Global South' বাছনি কৰিছে । অৱশ্যে গ্ল'বেল ছাউথত সংহতি আৰু ঐক্যৰ অভাৱ হৈছে এক প্ৰত্যাহ্বান । ভৱিষ্যতে ভাৰতে ইয়াক মোকাবিলা কৰিবলৈ প্ৰস্তুত হোৱা উচিত ।
