విశాఖ నగరంపై అమ్మోనియం నైట్రేట్ కత్తి వేలాడుతుండడం పలువురు నగరవాసులకు కంటిమీద కునుకులేకుండా చేస్తోంది. అమ్మోనియం నైట్రేట్ కారణంగా ఎంతటి భారీ స్థాయి విధ్వంసాలు జరగవచ్చన్న అంశం బీరుట్ ఘటన అనంతరమే అత్యధికులకు అవగతమైంది. లెబనాన్‌ దేశంలోని బీరుట్ నగర నౌకాశ్రయంలో ఆగస్టు నాలుగో తేదీన అమ్మోనియం నైట్రేట్ కారణంగా సంభవించిన భారీ పేలుడు ప్రపంచ దేశాల వెన్నులో చలిపుట్టించింది. అణుబాంబుల ప్రయోగాల సమయంలో మినహా బీరుట్ సంఘటనలో వెలువడినంత శక్తి(ఎనర్జీ) గతంలో వెలువడిన దాఖలాలు లేవని, ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద అణురహిత పేలుళ్లలో బీరుట్ పేలుడు ఒకటని శాస్త్రవేత్తలు తేల్చారంటే బీరుట్ పేలుళ్ల తీవ్రత ఏస్థాయిలో ఉందో అర్థం చేసుకోవచ్చు. సంఘటనలో 181 మంది చనిపోగా ఆరువేల మంది గాయపడ్డారు. వందలాది భవనాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. బీరుట్ పేలుళ్లకు సంబంధించిన 16 వీడియో దృశ్యాలను యు.కె.లోని షెఫ్ఫీల్డ్‌ విశ్వవిద్యాలయం శాస్త్రవేత్తలు విశ్లేషించారు. వాటి ఆధారంగా బీరుట్ ప్రమాద తీవ్రత 0.50 కిలోటన్నుల నుంచి 1.12 కిలోటన్నుల టి.ఎన్‌.టి. పేలితే సంభవించే ప్రమాద తీవ్రతకు సమానమైనదని తేల్చారు. బీరుట్ ప్రమాద ప్రభావం సుమారు 250 కి.మీ.ల దూరంలో నివసిస్తున్నవారిపై సైతం చూపగలిగినట్లు యు.ఎస్‌. జియోలాజికల్‌ సర్వే విభాగం శాస్త్రవేత్తల అధ్యయనంలో నిర్ధరణ అయ్యింది. ఎవరైనా ఉద్దేశపూర్వంగా అమ్మోనియం నైట్రేట్‌ను పేలుడు పదార్థంగా మారిస్తే తప్ప దాని కారణంగా ఎలాంటి హానీ ఉండదనుకున్న వారి భ్రమలు పటాపంచలయ్యాయి. మానవ తప్పిదాలు, నిర్లక్ష్యం, నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలో జరిగే తాత్సారం ఎలాంటి భయానక పరిస్థితులు సృష్టిస్తాయన్న విషయానికి బీరుట్ ఘటన నిలువెత్తు నిదర్శనంలా నిలుస్తోంది.
అప్రమత్తమైనా ఆచరణ సున్నా...
బీరుట్ సంఘటనతో భారతదేశంతో సహా పలుదేశాలు అప్రమత్తమై అమ్మోనియం నైట్రేట్ నిల్వల భద్రతపై హడావుడిగా సమీక్షలు జరిపి పలు నిర్ణయాలు తీసుకున్నారు. అమ్మోనియం నైట్రేట్ రవాణా, నిల్వ, వినియోగం తదితర అంశాలకు సంబంధించిన నిబంధనలను మరింత కఠినతరం చేయాలన్న ఆలోచనలు కూడా చేస్తున్నారు. భారతదేశం కూడా భారీఎత్తున అమ్మోనియం నైట్రేట్‌ను దిగుమతి చేసుకుంటోంది. దీంతోపాటు దేశంలోని పలు ప్రాంతాల్లో అమ్మోనియం నైట్రేట్ తయారీ పరిశ్రమలు కూడా ఉన్నాయి. అమ్మోనియం నైట్రేట్‌ను ఉపయోగించి ఎరువుల తయారీనే కాకుండా గనుల తవ్వకాల్లో పేలుడు పదార్థంగా కూడా వినియోగిస్తారు. దేశంలో జరిగిన పలు ఉగ్రవాదదాడుల్లో అమ్మోనియం నైట్రేట్ వినియోగించిన దాఖలాలు ఉన్నప్పటికీ ఆ సరకు రవాణా, నిల్వలపై ప్రభుత్వ పర్యవేక్షణ అత్యంత బలహీనంగా ఉండడం తీవ్ర ఆందోళనకు గురిచేస్తోంది. అమ్మోనియం నైట్రేట్ ఆధారిత పేలుడు సంఘటనలు జరిగినప్పుడల్లా నిబంధనల ఉల్లంఘనలపై చర్చ జరుగుతుందిగానీ నేటికీ వ్యవస్థల్ని బలోపేతం చేసుకునే ఎలాంటి కీలక నిర్ణయాలు తీసుకోకపోవడం ఆందోళన కలిగిస్తోంది. కనీసం ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న అమ్మోనియం నైట్రేట్ నిబంధనల అమలు ఎలా జరుగుతోందన్న విషయాల్ని పరిశీలించడంలోనూ పోలీసులు, పెసో అధికారులు ఘోరంగా విఫలమవుతున్నారు.
ఒకేచోటుకు భారీగా నిల్వలు....
దేశంలోని పలు ప్రాంతాలకు దిగుమతి చేసుకోవడం కన్నా ఒకేచోటకు మొత్తం సరకును దిగుమతి చేసుకుని దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు పంపితే బాగుంటుందని గతంలో నిర్ణయించారు. అమ్మోనియం నైట్రేట్ దిగుమతికి అత్యంత అనువైన నౌకాశ్రయంగా విశాఖ నౌకాశ్రయాన్ని ఎంచుకున్నారు. దీంతో విశాఖ నౌకాశ్రయానికి ఏటా 2.70లక్షల టన్నుల అమ్మోనియం నైట్రేట్ దిగుమతి అవుతోంది. దాన్ని సమీపంలోనే ఉన్న గోదాముకు తరలించి అక్కడి నుంచి దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు పంపుతారు. బీరుట్ ఘటన అనంతరం విశాఖ కేంద్రంగా జరుగుతున్న అమ్మోనియం నైట్రేట్ రవాణా చర్చనీయాంశంగా మారింది. సరకు దిగుమతి కావడం, ఇతర ప్రాంతాలకు తరలించే క్రమంలో హీనపక్షం 20 వేల టన్నుల వరకు గోదాములోనే ఉండిపోతోందని, ఆయా నిల్వల కారణంగా ప్రమాదానికి అవకాశాలున్నాయని విశాఖలో స్థిరపడ్డ విశ్రాంత ఐ.ఎ.ఎస్‌. అధికారి ఇ.ఎ.ఎస్‌.శర్మ కేంద్ర, రాష్ట్రప్రభుత్వాల ఉన్నతాధికారులకు లేఖలు రాశారు. భారతదేశ అవసరాలకు అంతభారీమొత్తంలో దిగుమతులు అవసరమా? అది కూడా ఒక్క విశాఖకే భారీఎత్తున అమ్మోనియం నైట్రేట్‌ను ఎందుకు తెస్తున్నారు? ఏదైనా ప్రమాదం జరిగితే భారీ మూల్యం చెల్లించుకోవాల్సి వస్తుందని ఆయన చేస్తున్న హెచ్చరికలు ఆలోచింపచేస్తున్నాయి.