స్వాతంత్య్ర యోధులను ఏక తాటిపైకి తెచ్చిన.. మువ్వన్నెల జెండా

దేశాన్ని బానిస సంకెళ్ల నుంచి విముక్తి చేసేందుకు ఎంతో మంది ఎన్నో ఉద్యమాలు, పోరాటాలు చేశారు. వారందరినీ ఒక తాటిపైకి తెచ్చింది మువ్వన్నెల జెండా. అలాంటి జెండా ఆవిష్కరణ వెనుక ఎన్నో ఆసక్తికర అంశాలు ఉన్నాయి. మూడు రంగుల ఏర్పాటు నుంచి మధ్యలో అశోకుడి చక్రం ముద్రణవరకు ఎన్నో విశేషాలు దాగి ఉన్నాయి. దేశ సమగ్రతను , సార్వభౌమత్వాన్ని ప్రతిబింబింపజేసే ఆ జెండాకు ప్రాణం పోసింది మన తెలుగువాడే. ఆయనే కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన పింగళి వెంకయ్య . ఆజాదీకా అమృత్‌ మహోత్సవాల వేళ...... వందేళ్ల కిందట రూపుదిద్దుకున్న మువ్వన్నెల జెండా పుట్టుక, ఆవిష్కరణ, పింగళి వెంకయ్య కృషిపై ప్రత్యేక కథనం.

ఇప్పటి జాతీయ పతాకానికి మాతృక పింగళి వెంకయ్య రూపొందించిన త్రివర్ణ పతాకమే. స్వాతంత్య్రోద్యమ పోరాటంలో కోట్లాది మందిని ఏకతాటిపైకి తెచ్చిన ఈ జెండా 1921 లో ప్రాణం పోసుకుంది. అప్పటి వరకు కాంగ్రెస్ పార్టీ, ఇతరత్రా నాయకులు జాతీయ పతాకాలు రూపొందించినా... అవి సామాన్య ప్రజల్లో ఆదరణ పొందలేదు. కానీ పింగళి రూపొందించిన ఈ పతాకమే.. జాతీయోద్యమానికి దిక్సూచి అయ్యింది. నేటి భారత జాతికి హృదయ పతాకంగా నిలిచింది.

ఒక జాతికీ, ఆ జాతి నిర్వహించే ఉద్యమానికీ పతాకం అవసరమన్న గొప్ప వాస్తవం తెలుగు జాతి గర్వించదగ్గ వ్యక్తి, స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు పింగళి వెంకయ్యకు 1906లోనే కలిగింది. దీనికి కారణం కోల్‌కతాలో 1906లో జరిగిన 22వ అఖిల భారత కాంగ్రెస్‌ మహాసభ. సభ ప్రారంభానికి ముందు బ్రిటిష్‌ వారి పతాకమైన యూనియన్‌ జాక్‌కు గౌరవ వందనం చేయాల్సి రావడం ...పింగళి వెంకయ్యను కలత పరిచింది.

ఆ క్షణంలోనే మనకంటూ ప్రత్యేకంగా జాతీయ జెండా ఎందుకు ఉండకూడదనే ప్రశ్న ఆయన మనసులో మెదిలింది. ఆ సభలోనే తన అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తం చేశారు. వెంకయ్య ప్రతిభను గుర్తించిన పెద్దలు ..ఆయన్ని కాంగ్రెస్‌ విషయ నిర్ణయ సమితి సభ్యునిగా నియమించారు. ఆనాటి నుంచి జాతీయ జెండా ఎలా ఉండాలనే ఆంశాన్నే తన అభిమాన విషయంగా పెట్టుకొని...దేశంలో ప్రచారం ప్రారంభించారు. 1913 నుంచి ప్రతి కాంగ్రెస్ సమావేశానికి హాజరై …నాయకులందరితోనూ జాతీయ పతాక రూపకల్పనపై చర్చలు జరిపారు. జాతీయ జెండా ఆవశ్యకత వివరిస్తూ వెంకయ్య 1916లో ...భారతదేశానికి ఓ జాతీయ పతాకం అనే ఆంగ్ల పుస్తకాన్ని సైతం రచించారు.

మెుదట 1916లో లక్నోలో జరిగిన భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ సమావేశంలో పింగళి వెంకయ్య తయారు చేసిన జాతీయ జెండానే ఎగురవేశారు. 1919లో జలంధర్ వాస్తవ్యులైన లాలా హన్స్ రాజ్ పతాకంపై రాట్నం చిహ్నముంటే బాగుంటుందని సూచించగా గాంధీజీ అంగీకరించారు. ఆ తర్వాత 1921 మార్చి 31న .. విజయవాడలో ప్రస్తుతమున్న బాపూ మ్యూజియం.. నాడు విక్టోరియా మహల్‌లో మహాత్మాగాంధీ అధ్యక్షతన కాంగ్రెస్ కమిటీ సమావేశాలు జరిగాయి. అప్పటికే గాంధీ, పింగళి వెంకయ్య జాతీయ పతాకం రూపకల్పనపై పలుమార్లు చర్చించారు. ఈ సమావేశంలో వెంకయ్యకు జాతీయ పతాక రూపకల్పన బాధ్యతను బాపూజీ అప్పగించారు.

ఆయన 3 గంటల వ్యవధిలోనే జెండా నమూనా తయారుచేసి గాంధీకి అప్పగించారు. ఎరుపు, ఆకుపచ్చ రంగులతో పాటు చరఖా రాట్నం చిహ్నం అందులో ఉంది. అయితే ఆ తర్వాత జరిగిన మరో సమావేశంలో జాతీయ పతాకంలో మార్పులపై గాంధీ సూచనలు చేశారు. ఈ క్రమంలోనే ఎరుపు, ఆకుపచ్చ, తెలుపు రంగుల మధ్యలో రాట్నం గుర్తుతో జెండా తయారు చేశారు. 1931లో కరాచీలో జరిగిన కాంగ్రెస్‌ మహాసభల్లో సిక్కులు పతాకంలోని రంగులపై అభ్యంతరం తెలిపారు. నెహ్రూ, భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య, తారాసింగ్‌, దత్తాత్రేయ బాలకృష్ణతో కూడిన కమిటీ .. కాషాయం, తెలుపు, ఆకుపచ్చ రంగులతో ఉన్న పతాకంపై రాట్నం ఉండేలా వెంకయ్య జెండాలో మార్పులు చేసింది. ఈ మార్పును కాంగ్రెస్‌ జాతీయ మహాసభ ఆమోదించింది. 1947 జూలై 22న భారత రాజ్యాంగ సభలో నెహ్రూ జాతీయ జెండా గురించి ఒక తీర్మానం చేస్తూ...మునుపటి త్రివర్ణ పతాకంలోని రాట్నానికి బదులు...దాని స్థానంలో అశోకుని ధర్మచక్రాన్ని చిహ్నంగా ఇమిడ్చారు. చిహ్నం మార్పు తప్పితే పింగళి వెంకయ్య రూపొందించిన జెండాకు నేటి త్రివర్ణ పతాకానికి ఏమీ తేడా లేదు.

దేశ సార్వభౌమత్వాన్ని ఇనుమడింపజేసే జెండాను రూపొందించిన వెంకయ్య....కృష్ణా జిల్లా మొవ్వ మండలం భట్లపెనుమర్రులో 1876 ఆగస్టు 2న హనుమంతరాయుడు, వెంకటరత్నమ్మ దంపతులకు జన్మించారు. చిన్నప్పటి నుంచే చురుకైన విద్యార్థిగా పేరు తెచ్చుకున్నారు. ఉన్నత చదువుల కోసం విదేశాలకు వెళ్లిన వెంకయ్య....దక్షిణాఫ్రికాలో మహాత్మాగాంధీని కలిశారు. గాంధీతో వెంకయ్యకు ఏర్పడిన ఈ సాన్నిహిత్యం అర్ధశతాబ్దం పాటు నిలిచింది. పింగళి వెంకయ్య 1906 నుంచి 1922 వరకు భారత జాతీయోద్యమంలో పాల్గొన్నారు. దేశానికి స్వాతంత్య్రం తేవాలనే కాంక్షను బలంగా మనసులో పెట్టుకున్న ఆయన...ఆ దిశగా ఎంతో కృషి చేశారు. వృద్ధాప్యంలో ఆయన్ని ఆర్థిక బాధలు చుట్టుముట్టాయి. మిలటరీలో పనిచేసినందుకు విజయవాడ చిట్టినగర్‌లో ప్రభుత్వం ఇచ్చిన స్ధలంలో చిన్న గుడిసె వేసుకొని గడిపారు. ఏనాడూ ఏ పదవినీ ఆశించని ఆయన....1963 జూలై 4 న తుదిశ్వాస విడిచారు. ఆయన చేతిలో ప్రాణం పోసుకున్న జెండా మాత్రం మన హృదయాల్లో ఎప్పటికీ నిలిచే ఉంటుంది.

ఇదీ చదవండి: