Ministers: రాష్ట్ర మంత్రుల్లో ఈ మూడేళ్లలో స్వతంత్రంగా వ్యవహరించిన వారిని, సొంత నిర్ణయాలు తీసుకున్నవారిని, దీర్ఘకాల సమస్యల పరిష్కారానికి ఎంతో కొంత చొరవ చూపినవారు అతి కొద్ది మందే..! మూడేళ్లు పదవిలో ఉన్నా చాలా మంది తమ శాఖపై కనీసం పట్టు సాధించకుండానే, ఎలాంటి ముద్ర వేయకుండానే మాజీలైపోతున్నారు. మంత్రి పదవి ఇచ్చినప్పుడే.. ఆ భోగం రెండున్నరేళ్లేనని అధినేత జగన్‌ తేల్చిచెప్పడంతోనే.. వారిని సగం నీరసం, నిర్లిప్తత ఆవరించాయి. కొందరు చివరి వరకు అదే నిర్లిప్తతతో, అంటీముట్టనట్టు వ్యవహరించారు.
పదవిలో చేరని కొన్నాళ్లకే తమకున్న స్వతంత్రత ఏపాటిదో తెలిసిపోవడం, పేరుకే తాము మంత్రులమని, నడిపేది, నడిపించేది అంతా సీఎంవోనే అని తేలిపోవడంతో.. తమ పరిమితులేంటో గుర్తెరిగి నడుచుకోవడం మొదలుపెట్టారు. స్వతంత్రించి శాఖాపరమైన సమీక్షలు చేస్తే పైవాళ్లకు కోపం వస్తుందేమో అన్నట్టుగా భయభక్తులతో వ్యవహరించారు. దాదాపు మూడేళ్ల పదవీకాలంలోనూ గత ప్రభుత్వంపై విమర్శలకే పరిమితమయ్యారు.
ఎంత సీనియర్‌ నాయకుడైనా, గతంలో పలు పదవులు నిర్వహించిన అనుభవం ఉన్నా... శాఖాపరమైనా నిర్ణయాలు తీసుకోవాలన్నా, విలేకర్ల సమావేశంలో మాట్లాడాలన్నా ‘స్క్రిప్ట్‌’ సీఎంవో నుంచి రావాల్సిందే. ఉన్నంతలోనే స్వతంత్రంగా వ్యవహరిస్తూ, అధికారులకు దిశానిర్దేశం చేసినవారు కొద్దిమందే. ఏ పని చేయాలన్నా నిధుల కొరత అడ్డంకిగా మారడం, కరోనా మహమ్మారి కూడా మంత్రుల పనితీరును ప్రభావితం చేశాయి. మూడేళ్ల పదవీకాలంలో అన్ని జిల్లాలకు వెళ్లినవారిని, అక్కడ సమీక్షలు నిర్వహించినవారిని వేళ్ల మీద లెక్క పెట్టొచ్చు. అందుకే ఫలానా శాఖ మంత్రి ఎవరంటే, చాలామంది పేర్లు టక్కున గుర్తుకురాని పరిస్థితి నెలకొందంటే అతిశయోక్తి కాదేమో..!
అధిక అప్పులు.. ఆర్థిక భాష్యాలే..!
ఆర్థికాంశాలకు తనదైన భాష్యం చెప్పడం.. సిద్ధాంతీకరించడం.. సూత్రాలు వల్లించడం.. నిధుల సమీకరణకు దిల్లీ చుట్టూ తిరగడం! మూడేళ్లలో ఆర్థిక మంత్రి బుగ్గన రాజేంద్రనాథ్‌రెడ్డి పనితీరులో ప్రధానాంశాలివే. గతంలో ఎన్నడూ లేనంత ఆర్థిక భారాన్ని తన హయాంలోనే ఆంధ్రప్రదేశ్‌పై మోపి చరిత్రలో నిలిచిపోయారన్న ఘనతను సొంతం చేసుకున్నారు. ఏళ్ల తరబడి రూ.వేల కోట్ల బిల్లులు పెండింగులో ఉండిపోయాయి. న్యాయస్థానాల్లో ఎన్నో కేసులు ఎదుర్కోవడం, ఆర్థికశాఖ అధికారులు కోర్టుకెళ్లి పదేపదే సమాధానం చెప్పాల్సి రావడమూ బుగ్గన హయాంలో జరిగినట్లు ముందెన్నడూ లేదు. కొన్ని అంశాల్లో రెవెన్యూ ఖర్చులను మూలధన వ్యయంగా చూపుతున్నారంటూ కాగ్‌ తప్పుపట్టడం గమనార్హం. బడ్జెట్‌లో చూపని అప్పులపై ప్రతిపక్షంలో ఉన్నప్పుడు ఎన్నోసార్లు విమర్శలు గుప్పించిన బుగ్గన.. తన హయాంలోనూ అదే బాట పట్టడం గమనార్హం. కార్పొరేషన్లకు ప్రభుత్వ గ్యారంటీలపైనా ఆయన పొంతన లేకుండా మాట్లాడటం విమర్శలకు దారితీసింది.
అత్యధిక పన్నులు వేయించిన అమాత్యుడు
పురపాలకశాఖలో వ్యవహారాల కన్నా రాజకీయాలకే ప్రాధాన్యం, ఆరోపణలు, విమర్శలను తిప్పికొట్టడమే పని.. ఇవీ బొత్స పనితీరుపై ప్రజల్లో ఉన్న అభిప్రాయాలు. ప్రజలపై అత్యధిక పన్నులు వేయించిన మంత్రిగా విమర్శలు ఎదుర్కొన్నారు. చెత్త పన్ను వసూళ్లు, ఆస్తి మూల ధన విలువ ఆధారంగా పన్ను విధింపు, ఆస్తిపన్ను ఏటా 15 శాతం పెంపు వంటి నిర్ణయాలతో ప్రజా వ్యతిరేకతను మూటగట్టుకున్నారు. రివర్స్‌ టెండర్ల పేరుతో హడావుడి చేసినా టిడ్కో ఇళ్లకు కేవలం రంగులు మాత్రమే వేయించగలిగారు. అమరావతి ప్రాంతాన్ని శ్మశాన ప్రాంతమని వ్యాఖ్యానించి ప్రజాగ్రహాన్ని ఎదుర్కొన్నారు. అమృత్‌, స్మార్ట్‌ సిటీ ప్రాజెక్టుల్లో పురోగతి సాధించలేకపోయారు. విజయవాడలో వరదనీటి కాలువలు, గుంటూరులో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ పనులు పూర్తి చేయించలేదు. సీఎఫ్‌ఎంఎస్‌ నుంచి పట్టణ స్థానిక సంస్థలకు మినహాయింపు ఇప్పిస్తామన్న మంత్రి హామీ నెరవేరలేదు. దీంతో గుత్తేదారులకు బిల్లులు అందక, కొత్త పనులకు టెండర్లు వేసేవారు కరవయ్యారు.
ప్రాజెక్టులను కూడా చూడని జలవనరుల మంత్రి
జలవనరులశాఖ మంత్రి అనిల్‌కుమార్‌ ప్రతిపక్షంపై సవాళ్లు విసరడం తప్ప ప్రాజెక్టుల నిర్మాణాన్ని సవాలుగా తీసుకోలేదు. సాగునీటి ప్రాజెక్టుల నిర్మాణంపై వచ్చిన విమర్శలను తిప్పికొట్టేందుకు ఇచ్చిన ప్రాధాన్యంలో ఒక్క వంతు కూడా వాటిని పూర్తి చేయించడంపై చూపలేదన్న విమర్శ ఉంది. పోలవరం, వెలిగొండ సహా ప్రధాన ప్రాజెక్టులను ఇదిగో పూర్తి చేసేస్తున్నామన్న ఆర్బాటపు ప్రకటనలే తప్ప.. సొంత జిల్లాలో అప్పటికే కొలిక్కి వచ్చిన నెల్లూరు, సంగం బ్యారేజీలనూ కూడా పూర్తి చేయించలేకపోయారు. వైకాపా కార్యాలయంలో విలేకర్ల సమావేశాలకే పరిమితమయ్యారనే విమర్శలు మూటకట్టుకున్నారు. అధికారులతో సమీక్షలు నిర్వహించినా నామమాత్రమే. సమావేశంలో తీసుకునే నిర్ణయాల అమలుపై చిత్తశుద్ధి చూపలేదు. రాష్ట్రంలోని అన్ని ప్రాజెక్టుల్నీ కనీసం చూడకుండానే పదవీకాలం పూర్తయిన జలవనరుల మంత్రిగా అనిల్‌ను పేర్కొనవచ్చు.
చెప్పగలిగే స్థాయి ఉన్నా.. తప్పులు సరిదిద్దని ‘పెద్దా’యన!
రాష్ట్ర మంత్రివర్గంలో పెద్దాయనగా పేరు, కీలక విధాన నిర్ణయాల్లో మంచి చెడ్డలను ముందే చెప్పగలిగే స్థాయి, ప్రాధాన్యం ఉన్నా.. ప్రజల ఇబ్బందులు తీర్చలేకపోయారు. ఏపీఎండీసీ ద్వారా ఇసుక అమ్మకాల్లో అక్రమాలు చోటు చేసుకున్నా, ఇప్పుడు జేపీ సంస్థ తీరుపైనా ప్రజల్లో అసంతృప్తి ఉన్నా.. వాటిని చక్కదిద్దలేకపోయారనే విమర్శలున్నాయి. ఇసుక ధర ప్రజలపై పెనుభారంగా మారినా అడ్డుచెప్పలేకపోయారు. పంచాయతీరాజ్‌శాఖలో, ఇంజినీరింగ్‌ విభాగంలో విశ్రాంత అధికారులను తీసుకువచ్చి కీలకస్థానాల్లో కూర్చోబెట్టి, సర్వీసులో ఉన్న అధికారుల అవకాశాలు దెబ్బతీశారనే అసంతృప్తి ఆ శాఖలో ఉంది. నరేగాలో నిధులు భవన నిర్మాణాలకు కేటాయించి రహదారుల నిర్మాణాన్ని అశ్రద్ధ చేశారని, గత ప్రభుత్వం హయాంలో చేసిన నరేగా పనులకు బిల్లులు చెల్లించకుండా రాజకీయ కక్ష సాధింపులకు పాల్పడ్డారనే విమర్శలున్నాయి.
అంతా సీఎంవో ‘ధర్మాన’
ఉప ముఖ్యమంత్రి ధర్మాన కృష్ణదాస్‌ కీలకమైన రెవెన్యూ శాఖపై పట్టు సాధించలేకపోయారనే విమర్శ ఉంది. సచివాలయానికి నామమాత్రంగా వచ్చేవారు. ఎలాంటి సమీక్షలు నిర్వహించేవారు కాదు. రీ-సర్వే పురోగతిని సమీక్షించేందుకు ఏర్పాటు చేసిన మంత్రివర్గ ఉపసంఘం సమావేశాల్లో మాత్రం కనిపించేవారు. రాష్ట్రంలో భూవివాదాల పరిష్కారానికి అంతకుముందున్న మంత్రి పిల్లి సుభాష్‌ చంద్రబోస్‌ స్థాయిలో చొరవ చూపలేదనే విమర్శ ఎదుర్కొన్నారు. చుక్కల భూములు, సాదాబైనామా, ఇనాం భూములు, ఇతర రకరకాల భూ వివాదాల్లోనూ ధర్మానపై ఇదే అభిప్రాయం ఉంది. రీ సర్వేతో పాటు ఆయా అంశాలన్నీ అధికారులు, సీఎంవోయే చూసుకుంటుందనే ధోరణిలోనే వ్యవహరించేవారు. ఈయనకు తెలియకుండానే స్టాంపులు, రిజిస్ట్రేషన్‌ శాఖను ఆర్థికశాఖలోకి మార్చి మళ్లీ యథాస్థితికి తెచ్చారు. స్టాంపులు, రిజిస్ట్రేషన్‌ శాఖలో సబ్‌రిజిస్ట్రార్లు, ఇతర అధికారుల బదిలీలు దుమారాన్ని రేకెత్తించాయి. రెవెన్యూ శాఖలో అవినీతి ఎక్కువగా ఉందని ఏసీబీ నివేదికలు, ప్రభుత్వ కమిటీ పేర్కొన్నా.. నియంత్రించేందుకు ఉపముఖ్యమంత్రిగా ఎలాంటి చొరవ చూపలేదు.
వైద్య మంత్రి ఆళ్ల.. చికిత్స సీఎంవోదే!
ఆళ్ల నాని పేరుకే వైద్య మంత్రి.. పాలన, సమీక్షలు నిర్ణయాలన్నీ ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయం, అధికారులే నిర్వహించారన్న భావన ఉంది.. కొవిడ్‌ ప్రభావం, నాడు-నేడు, ఆరోగ్యశ్రీ, నియామకాలు, కొత్త వైద్య కళాశాలల ఏర్పాటు గురించి సీఎం స్థాయిలోనే నిర్ణయాలు జరిగేవి. వాటిపై చర్చించడం కాదు కదా కనీసం ఆ నిర్ణయాల గురించి ప్రకటన చేసే సాహసం కూడా చేసేవారు కాదు. కొవిడ్‌ నివారణ చర్యలపై వైద్యశాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి అనిల్‌కుమార్‌ రోజూ మీడియాతో మాట్లాడినా మంత్రి దూరంగానే ఉండేవారు. కొవిడ్‌ తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు మాత్రం జిల్లాల పర్యటన, సమీక్షా సమావేశాలు నిర్వహించి ఉనికిని చాటుకునే ప్రయత్నం చేశారు. సొంత నియోజకవర్గం ఏలూరులో అంతుచిక్కని వ్యాధితో వందల మంది అస్వస్థులైనా దానికి కారణాలను తేల్చడంలో చొరవ చూపలేకపోయారనే విమర్శ ఉంది. సొంత జిల్లా జంగారెడ్డిగూడెంలో నాటుసారా తాగి పలువురు చనిపోయినప్పుడూ వైద్యమంత్రిగా నామమాత్రపు స్పందనే కనబరిచారు.
విమర్శల్లో దూకుడు.. పౌరసరఫరాల్లో లేదు
సొంతశాఖలో ఏం జరుగుతోందో తెలుసుకునేందుకూ ఏనాడూ ఆసక్తి చూపని కొడాలి నాని.. ప్రతిపక్ష నేతను అసభ్య పదజాలంతో దూషించడంలో మాత్రం అగ్రస్థానంలో నిలిచారు. గుడివాడలో క్యాసినో నిర్వహణలో మంత్రి పాత్రపై దుమారం రేగింది. రేషన్‌ కార్డుదారులకు సెనగలిస్తున్నారో.. కందిపప్పు పంచుతున్నారో చెప్పలేని స్థితి ఆయనదని అధికారులే చెబుతుంటారు. మంత్రివర్గ ఉపసంఘం సమావేశాలు, సీఎం సమక్షంలో ధాన్యం కొనుగోలుపై జరిగే సమీక్షలకు మంత్రి పరిమితమయ్యేవారు. కొడాలి హయాంలోనే కందిపప్పుపై 67.5%, పంచదారపై 70% చొప్పున ధరల్ని పెంచి ఏడాదికి పేదలపై రూ.550 కోట్ల భారం మోపారు. ఇంటింటికీ బియ్యం పంపిణీ కోసం రూ.538 కోట్ల వ్యయంతో 9,260 డోర్‌ డెలివరీ వాహనాల కొనుగోలుపై పెద్ద ఎత్తున విమర్శలు వచ్చాయి. వైకాపా పథకాలన్నింటిలోనూ అత్యంత ఘోరంగా విఫలమైన పథకం ఇదేనని ఆ పార్టీ నేతలు, అధికారులే చెబుతున్నారు. ఖరీఫ్‌, రబీ ధాన్యం కొనుగోలులో మిల్లర్ల దోపిడీ, నగదు చెల్లింపుల్లో జాప్యంపైనా పర్యవేక్షణ శూన్యమే.
‘ఇల్లు’ చక్కబెట్టుకోలేకపోయారు..
దిశ చట్టమే అమల్లోకి రాకపోయినా ఆ చట్టం కింద అనేక మందికి శిక్షలు వేయించామంటూ హోం మంత్రి సుచరిత పదేపదే చెప్పడం.. ఆ శాఖపై ఆమెకున్న పట్టుకు నిదర్శనం. ఇది పెద్ద వివాదమై తెదేపా దిశ పోలీసుస్టేషన్లు ముట్టడించే పరిస్థితి వచ్చింది. దీంతో ఈ బిల్లు ఇంకా ఆమోదం పొందలేదని డీజీపీయే స్వయంగా వివరణ ఇవ్వవలసి వచ్చింది. మహిళలపై వేధింపులు, ప్రేమోన్మాదుల దాడులు, ఎస్సీలపై వేధింపులు, దాడులు, శిరోముండనం, ఎస్సీలపైనే ఎస్సీ, ఎస్టీ అట్రాసిటీ నిరోధక చట్టంలోని సెక్షన్ల కింద కేసులు నమోదు చేయటం వంటి ఘటనలు అనేకం వెలుగు చూసినా సుచరిత స్పందన నామమాత్రం. సీఎంవో ఆదేశాలను పాటించటం, విలేకరుల సమావేశాలు నిర్వహించడానికే పరిమితమయ్యారు. అత్యధిక నేరాలు రేటున్న రాష్ట్రాల జాబితాలో 2018 నాటికి 13వ స్థానంలో ఉన్న ఏపీ.. 2020 నాటికి ఆరో స్థానానికి ఎగబాకింది. అధికార పార్టీ నాయకుల ఒత్తిళ్లకు తలొగ్గి క్షేత్రస్థాయిలో ఎస్సైలు, ఇన్‌స్పెక్టర్లు తమను తప్పుడు కేసుల్లో ఇరికిస్తున్నారని, వేధిస్తున్నారని పేర్కొంటూ అనేక మంది బలవన్మరణాలకు పాల్పడినా స్పందించలేదు.
ప్రతిపక్షంపై విమర్శలకే ప్రాధాన్యం
మంత్రి కన్నబాబు వ్యవసాయ, ఉద్యాన శాఖల్లో పథకాల అమలు కంటే.. ప్రతిపక్షంపై విమర్శలు గుప్పించడంపైనే అధిక శ్రద్ధ పెట్టారనే విమర్శలను ఎదుర్కొన్నారు. తరచూ శాఖలవారీ సమీక్షలు నిర్వహించినా.. ఫలితాలపై మాత్రం దృష్టి పెట్టలేదు. సొంత జిల్లాలోని సామర్లకోటలో మంజూరైన కేంద్రీయ వాణిజ్య పంటల పరిశోధనా కేంద్రానికి (సీపీసీఆర్‌ఐ) భూముల్ని కూడా ఇప్పించలేకపోయారు. దీంతో కేంద్రం దాని ఏర్పాటునే విరమించుకుంది. రైతుభరోసా పేరుతో నగదు జమకే వ్యవసాయశాఖ పరిమితమైందనే విమర్శలు వచ్చాయి. విత్తనం నుంచి అమ్మకం వరకు అని ఆర్బాటంగా ప్రకటించిన రైతు భరోసా కేంద్రాల్లోనూ అన్నదాతలకు అరకొర సేవలే అందుతున్నాయి. వ్యవసాయశాఖలో సూక్ష్మసేద్యం, భూసారపరీక్షలు, యాంత్రీకరణ పథకాలు అటకెక్కినా పట్టించుకోలేదు. ఉచితంగా ఇచ్చే సూక్ష్మపోషకాలనూ తీసేశారు. మూతపడిన చక్కెర పరిశ్రమల్ని పునరుద్ధరింప చేసే దిశగా ఎలాంటి చొరవ చూపకపోవడం సహకార మంత్రిగా ఆయన పనితీరుకు అపప్రద తెచ్చింది.
చీకట్లు...ఇక్కట్లు మిగిల్చి
బాలినేని హయాంలో విద్యుత్తు ఛార్జీల పెంపుతో రూ.1,400 కోట్లు, ట్రూఅప్‌ ఛార్జీల పేరుతో రూ.2,910 కోట్లు ప్రజలపై భారం పడింది. రాష్ట్రంలో ఏడేళ్ల తర్వాత మళ్లీ విద్యుత్తు కోతలు, పరిశ్రమల్లో పవర్‌ హాలిడేలు ప్రారంభమయ్యాయి. విద్యుత్తు పంపిణీ వ్యవస్థలు అస్తవ్యస్తంగా తయారయ్యాయి. తొలిసారిగా జెన్‌కోపై ఎన్‌పీఏ ముద్ర పడింది. విద్యుత్తుశాఖపై మంత్రికి కనీస అవగాహన లేకపోవడమే ఈ పరిస్థితికి కారణమని విమర్శకులు దుమ్మెత్తిపోస్తున్నారు. మార్కెట్‌లో సౌర విద్యుత్తు యూనిట్‌ రూ.2కు లభిస్తుంటే.. రూ.2.49కు కొంటామని సెకీతో 7వేల మెగావాట్ల ఒప్పందం చేసుకోవడంపై విమర్శలు వెల్లువెత్తాయి. కాలుష్య నియంత్రణ మండలిని విపక్ష నేతల పరిశ్రమలపై కక్ష సాధింపులకు వినియోగించుకున్నారనే విమర్శలు ఉన్నాయి.
రెవెన్యూతో రగడ.. పోలీసులతో గొడవ
పశుసంవర్థక, మత్స్యశాఖ మంత్రిగా సొంత శాఖలో కార్యక్రమాల అమలుపై తనదైన ముద్ర చూపలేకపోయారు. శారదా పీఠానికి సీఎం జగన్‌ వచ్చిన సందర్భంలో ఒక పోలీసు అధికారితో మంత్రి గొడవపడటం తీవ్ర చర్చనీయాంశమైంది. సచివాలయాలకు వచ్చే వీఆర్వోలను సర్పంచులు, ఎంపీటీసీ సభ్యులు తరమాలని ఆయన చేసిన వ్యాఖ్యలపై రాష్ట్రవ్యాప్తంగా వీఆర్వోలు నల్లబ్యాడ్జీలతో నిరసన తెలిపారు. రాష్ట్రంలో పాడి రంగాన్ని అమూల్‌కు అప్పగించడానికి ఆయనే ప్రత్యక్షసాక్షిగా నిలిచారు. చేపలు, రొయ్యల రైతులకు ధరలు, సౌకర్యాల కల్పనలో ప్రభుత్వం నుంచి పెద్దగా చేయూత ఇవ్వలేకపోయారు. పశువుల దాణా, రొయ్యల దాణా తదితర కొత్త చట్టాలతో రైతులపై భారం పడిందనే విమర్శలున్నాయి.
వివాదాలకు చిరునామా