ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਰ ਨੂੰ ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਪਰੇਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਐਲਰਜੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਘਰ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। (mosquito preventing tree plant)
ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁਖੀਭਵਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ.ਪੀ.ਸੀ.ਪੰਤ ਨੇ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਪੌਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ (ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ) ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਐਂਟੀ-ਮੱਛਰ ਅਤੇ ਕੀਟ-ਵਿਰੋਧੀ ਸਪਰੇਅ, ਕੋਇਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਖਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
WHO ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਕਾਰਨ ਲਗਭਗ 500,000 ਲੋਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਾਗ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਵੈਕਟਰ ਬੋਰਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਯਾਨੀ NVBDCP ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ 67,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੌਦੇ ਰੱਖ ਕੇ ਵੀ ਮੱਛਰ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ.ਪੀ.ਸੀ.ਪੰਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਜਾਂ ਬਾਲਕੋਨੀ 'ਚ ਕੁਝ ਖਾਸ ਅਤੇ ਆਮ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ 'ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ।
- ਤੁਲਸੀ : ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਘਰ 'ਚ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੀ ਬਦਬੂ ਕਾਰਨ ਮੱਛਰ ਵੀ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ 'ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
- ਨਿੰਮ :ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਲਈ ਘਰ ਵਿਚ ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਧੂੰਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਨਿੰਮ ਦਾ ਰੁੱਖ ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲਗਾ ਕੇ ਘਰ 'ਚ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਨਿੰਮ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਉਪਲਬਧ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਮ ਵਿਚ ਨਿੰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਕੈਟਨਿਪ: ਕੈਟਨਿਪ ਇੱਕ ਪੁਦੀਨੇ ਵਰਗਾ ਪੌਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਪੌਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਛਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਅਤੇ ਲਵੈਂਡਰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲਦਾ ਹੈ। ਮੱਛਰਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਪੌਦੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡੀਈਈਟੀ (ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ) ਨਾਲੋਂ 10 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ।
- ਰੋਜ਼ਮੇਰੀ: ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਗਾ ਕੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ 'ਚ ਭਿਓ ਕੇ ਉਸ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਘਰ 'ਚ ਛਿੜਕਣ ਨਾਲ ਵੀ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
- ਸਿਟਰੋਨੇਲਾ : ਸਿਟਰੋਨੇਲਾ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਕਰੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੱਛਰ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭੱਜਦੇ ਹਨ।
- ਐਗਰੇਟਮ: ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਛਰ ਅਤੇ ਕੀਟ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਪੌਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਉੱਗਦੇ ਹਲਕੇ ਨੀਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਮਹਿਕ ਨੂੰ ਕੁਮਰਿਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਲੈਮਨ ਬਾਮ: ਇਸ ਇਨਡੋਰ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਟਰੋਨੇਲਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
- ਹਾਰਸਮਿੰਟ: ਇਸ ਸਦੀਵੀ ਪੌਦੇ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਦੇ ਤੇਲ 'ਚ ਥਾਈਮੋਲ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ ਐਂਟੀ ਫੰਗਲ ਅਤੇ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਗੁਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
- ਲੈਵੇਂਡਰ :ਘਰ 'ਚ ਲੈਵੇਂਡਰ ਦਾ ਪੌਦਾ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਮੱਛਰ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਮੈਰੀਗੋਲਡ: ਮੈਰੀਗੋਲਡ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਮਹਿਕ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਰਗਰ ਹੈ।