ਨੋਇਡਾ/ਲਖਨਊ: ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਤਾਲਾਬ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਸਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ 29 ਸਾਲ ਦੇ ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਤਾਲਾਬ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੁੰਗੜਦੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਤਾਲਾਬਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਡਾੜਾ ਵਿੱਚ ਚਰਾਉਣ ਲਈ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਛੱਪੜ ਕੋਲ ਬੈਠਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਜਦੋਂ ਜਾਨਵਰ ਘਾਹ ਖਾਂਦੇ ਸਨ।"
ਜਲ ਚੌਪਾਲ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ:ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਨੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਅਬਾਦੀ ਵਧੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜਲ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਜੰਗਲ ਸੁੰਗੜ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਉੱਚੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਫਿਰ ਤੰਵਰ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਗਾਇਬ ਹੋਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰੇਗਾ। ਤੰਵਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ 'ਤੇ 'ਜਲ ਚੌਪਾਲ' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਡਾੜਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਡਬਰਾ, ਕੁਲੀਪੁਰਾ, ਚੌਗਾਨਪੁਰ, ਰਾਏਪੁਰ, ਸਿਰਸਾ, ਰਾਮਪੁਰ, ਸਲੇਮਪੁਰ ਸਮੇਤ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਹੋਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਜਲ ਚੌਪਾਲਾਂ' ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਉਪਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਛੱਪੜਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਪੰਡਮੈਨ ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਟ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਸੁਝਾਏ। ਆਖਰਕਾਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਡੁੱਬਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪਏ ਜਿਸ ਦਾ ਉਹ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਲ ਚੌਪਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 2015 ਵਿੱਚ ਤੰਵਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੱਪੜ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰਾ ਕੂੜਾ ਹਟਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੁਝ ਰੁੱਖ ਵੀ ਲਗਾਏ।
ਵਧੀਆ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡੀ:ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਮੁਰੰਮਤ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਥਾਨਕ ਝੀਲਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਦਦ ਮੰਗਣ ਲਈ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਰਜਨਾਂ ਝੀਲਾਂ ਅਤੇ ਤਾਲਾਬਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚੋਂ 'ਜਲ ਚੌਪਾਲ' ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਤੰਵਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਸੁੱਕੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ।
ਆਖਰਕਾਰ ਤੰਵਰ 2016 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨਿਸਟ ਬਣ ਗਿਆ। ਰਾਮਵੀਰ ਤੰਵਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ 60 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਲਘਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕੂੜੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਾਂ ਠੋਸ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੈਟਲੈਂਡਸ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਿਹਤਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਜਿਸ ਵੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਗਿੱਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।
Pondman Ramveer Tanwar ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਠੋਸ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ (Solid waste management) ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਘਾਟ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਸਮਰਪਿਤ ਲੈਂਡਫਿਲ ਸਾਈਟ ਜਾਂ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਵੈਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕੂੜਾ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਣਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੈਰ-ਬਾਇਓਡੀਗ੍ਰੇਡੇਬਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਨੇੜਲੇ ਜਲਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
'ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ' 'ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਤਾਰੀਫ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਜਲਘਰ ਜੋ ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਉਹ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਖਤਰਨਾਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਸਤ ਅਤੇ ਤੰਤੂ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਤੰਵਰ ਲਈ ਮਾਣ ਦਾ ਪਲ ਉਦੋਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ 'ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ' 'ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਸੀਐਮ ਯੋਗੀ ਆਦਿਤਿਆਨਾਥ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ, ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਦਾ ਬ੍ਰਾਂਡ ਅੰਬੈਸਡਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 'ਭੁਜਲ ਸੈਨਾ', ਨੋਇਡਾ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। Pond Man Ramveer Tanwar . Greater Noida lakes pond . Pondman of India Ramveer Tanwar . Jal Chaupal Campaign . NCR lakes pond
