ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ, ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਵੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੀ, ਨਿੱਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਸਣੇ ਘਰ ਦੀ ਵੱਡੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਾਂ ਵੀ ਇਸ ਸੋਚ ਤੋਂ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮਾਲਸ਼ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਨਵਜਾਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੀਆਂ ਬਾਰੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਖੀਭਵਾ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਏਐਮਡੀ ਸਰਕਾਰੀ ਆਯੂਰਵੈਦਿਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਲੈਕਚਰਾਰ ਤੇ ਐਮਡੀ ਆਯੂਰਵੇਦ ਡਾ.ਰਾਜਲਕਸ਼ਮੀ ਮਾਧਵਮ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਮਾਲਸ਼
ਡਾ. ਮਾਧਵਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਮਾਲਸ਼ ਨਾ ਮਹਿਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰ ਕੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਦਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਲਸ਼ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦਾ ਭਾਰ ਵੱਧਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਬਲੱਡ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚੇ ਦੀ ਚਮੜੀ, ਵਾਲ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ 'ਚ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰਥਾ ਦਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਲਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚਾ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਣਾਅ ਵੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਸ ਨੂੰ ਬਲਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਰੂਟੀਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਰੂਟੀਨ ਮੁਤਾਬਕ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਖ਼ੁਦ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮਾਂ ਤੇ ਬੱਚੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਆਕਟੋਸੀਟੋਨਿਸ ਨਾਂਅ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜਿਥੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ -ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਥਕਾਵਟ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਮਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਮਮਤਾ ਭਰੀ ਮਾਲਸ਼ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਮਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਬੰਧ ਵੀ ਮਜਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕਿੰਝ ਕਰੀਏ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਲਸ਼
ਨਵਜਾਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਬੇਹਦ ਕੋਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਦ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਲਕੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਡਾ. ਮਾਧਵਮ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਰੂਟੀਨ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੌਣ, ਜਾਗਣ ਤੇ ਭੁੱਖ ਲੱਗਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੂਟੀਨ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਉਹ ਰੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਤੈਅ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।
ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਤੈਅ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਹੀ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਸਕੇਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਲਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰੋ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥਾਂ ਤੇ ਫਿਰ ਮੁੜ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਢਿੱਡ ਤੇ ਛਾਤੀ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਖ਼ਿਰ 'ਚ ਉਸ ਦੀ ਪੀਠ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥ ਤੇ ਪੈਰ ਦੀ ਮਾਲਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਉਗਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਾਲਸ਼ ਕਰੋ।