ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਾਡੇ ਕੰਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਗ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਰ ਜਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਮਾਗ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਤੰਤੂਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ। ਜੋ ਕੰਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕੰਨ, ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਐਂਡੋ-ਲਿਮਫੈਟਿਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅੰਦਰਲੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਰਲ "ਐਂਡੋਲਿੰਫ" ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪੂਰਾ ਇਲਾਜ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸਦਮੇ ਜਾਂ ਸਿਰ ਦੀ ਸੱਟ, ਵਾਇਰਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਐਲਰਜੀ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨਿਟੀ, ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਡਿਸਆਰਡਰ, ਕੰਨ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਜਾਂ ਅਸਧਾਰਨ ਕੰਨ ਦੀ ਬਣਤਰ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇਡੀਓਪੈਥਿਕ ਸਿੰਡਰੋਮ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਆਦਾਤਰ 30-60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ:ਡਾ: ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ ਜਾਂ ਕੰਨ ਭਰਨ ਜਾਂ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਦਾ ਐਪੀਸੋਡ 20 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਟਿੰਨੀਟਸ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਘਟ ਸੁਣਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਵਿਗਾੜ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਉਲਟੀ, ਜੀਅ ਕੱਚਾ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਹੋਰ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਕੰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਦੁਰਲੱਭ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਗਾੜ ਦੋਵਾਂ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਜਾਂਚ:ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਣਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ, ਟਿੰਨੀਟਸ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਈ.ਸੀ.ਓ.ਐਚ.ਜੀ, ਆਡੀਓਮੈਟਰੀ, ਵੀਡੀਓਨੀਸਟੈਗਮੋਗ੍ਰਾਫੀ, ਇਲੈਕਟਰੋਕੋਕਲੋਗ੍ਰਾਫੀ, ਪੋਸਟੋਰੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੁਣਨ ਦੇ ਟੈਸਟ, ਖੂਨ ਦੇ ਟੈਸਟ ਅਤੇ ਇਮੇਜਿੰਗ ਟੈਸਟ ਜਿਵੇਂ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਐਮਆਰਆਈ ਸਕੈਨ ਵਰਗੇ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾ ਕੇ ਹੀ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਟੀਕੇ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੁਰਾਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਵਿਗਾੜ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੈਫੀਨ, ਨਮਕ, ਅਲਕੋਹਲ, ਚਾਕਲੇਟ ਅਤੇ ਐਮਐਸਜੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੇਨੀਅਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਵਰਤੋ ਇਹ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ:ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੇਨੀਅਰਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਅਪਣਾਉਣੀਆਂ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
- ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਖਾਓ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।
- ਦਿਨ ਭਰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਲੈਂਦੇ ਰਹੋ।
- ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਆਰਾਮ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਮੌਸਮੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਲਾਗਾਂ ਜਾਂ ਐਲਰਜੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲਾਗ ਜਾਂ ਐਲਰਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਆਏ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।
- ਆਪਣੇ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ।
