ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਲੀਪ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਇਕ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਈ ਵਾਰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਕਈ ਵਾਰ ਪੀੜਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਡੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਪੀੜਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਉਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਿਹਤ ਜਾਂ ਵਿਹਾਰਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਮਿਆਰੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ:ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤਿੰਨ ਸਹਾਇਕ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਇੱਕ ਆਮ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੀਂਦ, ਮਾੜੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਜਾਂ ਕੱਚੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ, ਉਸਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ 'ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ।
- ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ
- ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੁਸਤੀ ਜਾਂ ਝਪਕੀ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਇੱਛਾ
- ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ
- ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਟੁੱਟਣਾ
- ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ
- ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ ਅਤੇ ਗੁੱਸਾ ਵਧਣਾ
- ਭੁੱਲਣਾ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ
ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੇ ਕਾਰਨ:ਡਾਕਟਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨਕਿ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਆਮ ਕਾਰਕ ਜੋ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰ:ਤਣਾਅ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਛੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆਮ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੂਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਤਣਾਅ, ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਵੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਨ: ਕਈ ਵਾਰ ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਵਰਗੇ ਵਿਕਾਰ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਰਦ, ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਕਾਰਨ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ।
ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ:ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੜਬੜ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਪਚਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਭੋਜਨ ਦਾ ਬੇਵਕਤੀ ਸੇਵਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਮੇਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।