ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ-ਰੱਖਿਅਕ ਸੀਪੀਆਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਡਾਕਟਰਾਂ, ਨਰਸਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਮੈਡਿਕਸ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਸਗੋਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। CPR ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨੌਜਵਾਨ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਾਮਲੇ: ਨੌਜਵਾਨ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ (SCA) ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਚਣ ਦੀ ਦਰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 1.05 ਫੀਸਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮੈਡੀਕਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ, ਸੀਪੀਆਰ ਅਤੇ ਡੀਫਿਬ੍ਰਿਲੇਸ਼ਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੇ 3 ਮਿੰਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੀਪੀਆਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ: ਕਾਰਡੀਓਲਾਜੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 2 ਫੀਸਦ ਆਮ ਆਬਾਦੀ ਹੀ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 30 ਫੀਸਦ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਡਾ. ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਆਈਏਐਨਐਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੇ 3 ਮਿੰਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੀਪੀਆਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੀਪੀਆਰ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਜਰੂਰੀ: ਮਹਿਮ ਵਿੱਚ ਪੀਡੀ ਹਿੰਦੂਜਾ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਐਮਆਰਸੀ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਖੁਸਰਵ ਬਜਾਨ ਨੇ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਸਿਰਫ ਡਾਕਟਰਾਂ, ਨਰਸਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਮੈਡਿਕਸ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ, ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ, ਫਾਇਰਮੈਨਾਂ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਕਾਂ, ਜਿਮ ਗਾਈਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਤਕਨੀਕ ਸਿਖਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
CPR ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਦੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?: ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਬਜਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਿਮਾਗ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਖੂਨ ਪੰਪ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਅਚਾਨਕ ਹੋਸ਼ ਗੁਆ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਮਿੰਟ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਮਦਦ ਲਈ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਬੁਲਾਈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?: ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾਓ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਦੇਣਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਗੁਰਦਿਆਂ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ 'ਤੇ ਕੋਈ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ 100 ਕੰਪਰੈਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਦੋ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ 15:2 ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 15 ਦਬਾਬ ਅਤੇ ਦੋ ਵਾਰ ਸਾਹ ਦੇਣਾ।
ਸੀਪੀਆਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬਚਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ:ਡਾ: ਬਜਾਨ ਨੇ ਆਈਏਐਨਐਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਤੇ 2 ਤੋਂ 2.4 ਇੰਚ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 100 ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਦਬਾਅ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ CPR ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਜਨਤਕ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਡਾ: ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਆਈਏਐਨਐਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸੀਪੀਆਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੂਰਵ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੀਪੀਆਰ ਅਚਾਨਕ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ 70 ਫੀਸਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
