ਇੰਦੌਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸੁਸਾਇਟੀ 'ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ 35 ਸਾਲਾ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਿਵਹਾਰੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਐਂਜਾਈਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀਆਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਾਰੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦਾ ਡਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਲਾਤ ਇੰਨੇ ਕੁ ਗੰਭੀਰ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਆਮ ਹਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਦਿਆਂ ਵੀ ਉਹ ਬਹੁਤ ਬੇਚੈਨ ਅਤੇ ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ ਦੇ ਹਲਾਤ ਵੀ ਵੀ ਕਵੀਤਾ ਵਰਗੇ ਹਨ। 45 ਸਾਲਾ ਰਾਜੇਸ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਤਣਾਅ ਵਿਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ, ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਸੁਣਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਡਰ ਅਤੇ ਘਬਰਾਹਟ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਲਾਤਾਂ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਅਜਿਹੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਸੇ ਦਾ ਫੋਨ ਚੁੱਕਣ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਾਈਟ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਕਿਸਦੀ ਮੌਤ ਖ਼ਬਰ ਆ ਜਾਵੇ।
ਇਹ ਮਹਿਜ਼ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਰਾਜੇਸ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰ ਤੇ ਐਂਜ਼ਾਇਟੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿਜ਼ ਉਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸ਼ਾਮਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਨੂੰ ਖੋਹੀਆ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਚਲਦੇ ਗੰਭੀਰ ਦਿੱਕਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਲਾਤ ਦੇ ਚਲਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਖੀ ਭਵਾ ਟੀਮ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਮਨੋਵਿਗੀਆਨੀ ਡਾ. ਵੀਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾ ਰਹੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
ਡਾ. ਵੀਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਲਾਹ ਤੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਡਰ, ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ , ਦੁੱਖ ਤੇ ਐਂਜਾਇਟੀ ਤੇ ਤਣਾਅ ਸਣੇ ਕਈ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ।
ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਕਾਰਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਮੌਤਾਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ, ਇੱਕ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਤੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਵਰਗੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਜੇਕਰ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਦੋਸਤਾਂ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੱਧ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਡਾ.ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਚਾਹ ਕੇ ਵੀ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਜੁਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧਬੋਧ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗ੍ਰੀਫ਼ ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਨੇ ਇਹ ਪੰਜ ਕਾਰਨ
ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਕੋਬਲਰ ਰਾਸ ਨੇ ਆਪਣੀ 1969 ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਆਨ ਡੈਥ ਐਂਡ ਡਾਇੰਗ ਵਿੱਚ ਸੋਗ ਦੇ ਪੰਜ ਪੜਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਪੜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਯੂਨਾਨੀ ਚੱਕਰ ਦੇ ਇਹ ਪੰਜ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਡੀਨਾਯਲ ਯਾਨੀ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ