ਮੂੰਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੂੰਹ ਦੀ ਮਾੜੀ ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਦਾ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਦੰਦਾਂ ਜਾਂ ਮਸੂੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਕੁਝ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿਡਨੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਸ਼ੂਗਰ ਆਦਿ, ਹਾਰਮੋਨਸ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਜਾਂ ਪੇਟ ਜਾਂ ਪਾਚਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਾਹ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੈਲੀਟੋਸਿਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਸਫਾਈ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੇ ਰਹਿਣਾ, ਦੰਦਾਂ ਉੱਤੇ ਪਲੇਕ ਜਾਂ ਕੈਵਿਟੀ, ਜੀਭ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦੀ ਕਮੀ, ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਜਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ। ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਦਬੂ ਦਾ ਕਾਰਨ: ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਰਥੋਡੌਨਟਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਅਲੋਕ ਪਰਮਾਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਲਈ ਕਈ ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ।
ਸਫਾਈ ਦੀ ਘਾਟ: ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਬੱਚੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਅਜਿਹੇ ਬਾਲਗ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ, ਜੀਭ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜਾਂ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਅਤੇ ਪਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਹ ਇਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜਿਵੇਂ ਦਿਨ ਵਿਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਵਾਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫਾਈ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਦੰਦਾਂ ਵਿਚ ਫਲਾਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਜੀਭ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਸਫਾਈ ਨਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚ ਨਾ ਕਰਵਾਉਣਾ ਆਦਿ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜੀਭ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮਸੂੜਿਆਂ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਸਫਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਲਾਗ ਜਾਂ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਮਸੂੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (ਪੀਰੀਓਡੌਂਟਲ ਬਿਮਾਰੀ) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੰਦਾਂ 'ਤੇ ਪਲੇਕ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਜਦੋਂ ਦੰਦਾਂ 'ਤੇ ਪਲੇਕ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਪਰਤ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ 'ਚ ਸੜਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇਕਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਵਿਟੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਪਾਇਓਰੀਆ ਵਰਗੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਨ: ਡਾਕਟਰ ਆਲੋਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੈਸਟ੍ਰੋਈਸੋਫੇਜੀਲ ਰੀਫਲਕਸ ਬਿਮਾਰੀ (GERD) ਕਾਫ਼ੀ ਆਮ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਖੁਰਾਕ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਐਸਿਡ ਭੋਜਨ ਦੀ ਨਾੜੀ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੇਟ 'ਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੈਲੀਕੋਬੈਕਟਰ ਪਾਈਲੋਰੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਜੋ ਪੇਟ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਆਂਦਰ 'ਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸ਼ੂਗਰ, ਕਿਡਨੀ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਸਾਹ 'ਚ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ: ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮੂੰਹ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਜਿਸ ਲਈ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
- ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਵਾਰ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਸ਼ ਕਰੋ, ਭਾਵ ਸਵੇਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ।
- ਕੁਝ ਵੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੈਂਟਲ ਫਲਾਸ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
- ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਫਲੋਰਾਈਡ ਟੂਥਪੇਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਖਾਣ ਜਾਂ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਕੁਰਲੀ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ।
- ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਰਮ ਬ੍ਰਿਸਟਲ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹਰ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬੁਰਸ਼ ਬਦਲੋ।
- ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹੋ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਕੇਲਿੰਗ ਭਾਵ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਸਫਾਈ ਕਰਵਾਓ।
- ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪੀਓ।
- ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਖਾਓ।
ਡਾ. ਆਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਬਾਲਗ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਦੰਦਾਂ 'ਤੇ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂ ਗੋਲਾਕਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਜਾਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਰਗੜਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਫਸੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਕਣ ਵੀ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੇ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਬੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ 45 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਫੜੀ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਗੋਲਾਕਾਰ ਮੋਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਫਲਾਸ ਕਰਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਲਾਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਵਾਈ ਵਾਲਾ ਧਾਗਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਸਿਆ ਭੋਜਨ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਜੀਭ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਨੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਟੰਗ ਕਲੀਨਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਊਥ ਵਾਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਕੇਲਿੰਗ ਕਰਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਕਈ ਵਾਰ ਜੇਕਰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਕਣ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਫਸ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਹ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਈ ਅਜਿਹੀ ਸਖ਼ਤ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਕੇਲਿੰਗ ਕਰਕੇ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਡਾਕਟਰ ਆਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜੇਕਰ ਸਾਹ ਦੀ ਬਦਬੂ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:Fasting in Navaratri: ਵਰਤ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਖਾ ਕੇ ਰੱਖੋ ਸਿਹਤ ਦਾ ਖਿਆਲ
