ਲਸਣ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣੂੰ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਸਣ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਈ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਕਈ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ 'ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਚਰਕ ਸੰਹਿਤਾ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ਰੁਤ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿੱਚ ਲਸਣ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਸ਼ਯਪ-ਸੰਹਿਤਾ ਵਿਚ ਵੀ ਲਸਣ ਨੂੰ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਵਿਚ ਦਵਾਈ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਬੀਏਐਮਐਸ (ਆਯੁਰਵੇਦ) ਡਾਕਟਰ ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਕਾਲਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਲਸਣ ਨੂੰ ਰਸੌਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ਾਬ ਰਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਪੰਜ ਰਸ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਛੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੂਸ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਸ ਮਿੱਠੇ ਅਰਥਾਤ ਮਿੱਠੇ, ਤੇਜ਼ਾਬ ਅਰਥਾਤ ਖੱਟੇ, ਨਮਕੀਨ ਅਰਥਾਤ ਨਮਕੀਨ, ਕੌੜੇ ਅਰਥਾਤ ਮਸਾਲੇਦਾਰ, ਟਿੱਕਟ ਅਰਥਾਤ ਕੌੜੇ, ਨਿੰਮ ਵਰਗੇ ਅਤੇ ਕਸ਼ਯਾ ਅਰਥਾਤ ਕਠੋਰ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਸਣ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਉਗਰਗੰਧਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਲਸਣ ਦਾ ਸੇਵਨ ਖ਼ਰਾਬ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਗੁਰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਪੇਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਕਬਜ਼ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੱਚੇ ਲਸਣ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਫਾਇਦੇ ਦੁੱਗਣੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਲਸਣ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ
ਡਾ. ਕਾਲਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲਸਣ 'ਚ ਖਣਿਜ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ (ਐੱਨ.ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ.) ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਲਸਣ 'ਚ ਐਲੀਸਿਨ ਨਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਔਸ਼ਧੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ, ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ, ਐਂਟੀਫੰਗਲ ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਲਸਣ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ1, ਬੀ6, ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੈਂਗਨੀਜ਼, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਕਾਪਰ, ਸੇਲੇਨੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੂਣ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਵਿਚ ਅਜੋਏਨ ਅਤੇ ਐਲੀਨ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲਸਣ ਨੂੰ ਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਦਵਾਈ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ 28 ਗ੍ਰਾਮ ਲਸਣ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ 42 ਕੈਲੋਰੀ, 1.8 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, 9 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਾਧਾਰਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਲਸਣ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁੱਠ ਖਾਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 2% ਮੈਂਗਨੀਜ਼, 2% ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ-6, 1% ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ, 1% ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ 0.06 ਗ੍ਰਾਮ ਫਾਈਬਰ.. ਇਹ ਮਾਤਰਾ ਲਸਣ ਦੀ ਕਲੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੱਚਾ ਲਸਣ ਖਾਣਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਡਾ. ਕਾਲਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੱਚੇ ਲਸਣ ਦਾ ਸੇਵਨ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਲਸਣ ਜਾਂ ਪਕੇ ਹੋਏ ਲਸਣ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਜਦੋਂ ਕੱਚਾ ਲਸਣ ਕੱਟ ਕੇ ਜਾਂ ਚਬਾ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਸਲਫਰ ਰਿਐਕਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮਿਸ਼ਰਣ (ਐਲੀਸਿਨ, ਡਾਇਲਲ ਡਾਈਸਲਫਾਈਡ ਅਤੇ ਐਸ-ਐਲਿਲ ਸਿਸਟੀਨ) ਸਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।