ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਇੱਕ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ 'ਚ ਲੱਗਭੱਗ 280 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਐਂਟੀ ਡਿਪਰੈਜ਼ੈਂਟ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1000 ਪਿੱਛੇ ਸਿਰਫ਼ 9 ਲੋਕ ਹੀ ਐਂਟੀ ਡਿਪਰੈਜ਼ੈਂਟ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ, ਬਿਟ੍ਰੇਨ, ਕੈਨੇਡਾ, ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀ ਡਿਪਰੈਜ਼ੈਂਟ ਦਵਾਈਆਂ ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਤਾਂ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਉਸ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਢਾਂਚੇ ਵਿਕਸਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਲੋਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਕੋਲ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਉਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਗਰੂਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾ ਸਕਣ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਰਵੇਖਣ 2015-16 ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਲਗਭਗ 15% ਭਾਰਤੀ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 20 ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2016-17 ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ ਖੋਜ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਹਰ 8 ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। 2018 ਦੀ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 15 ਤੋਂ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 5 ਤੋਂ 7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਹਨ।
ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕਾ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ: ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀ, ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗਸ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਕਈਆਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਬਿਮਾਰੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਕੁਝ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਕ ਤੱਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਗਲ ਸਮਝਣਗੇ, ਇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਜਾਣ ਲਈ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦਿਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹਨ ਲੋਕ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸ਼ੰਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਨੀਂਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਸੁੱਤੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਸ਼ੇ ਵਾਂਗ ਇਹਨਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਦਤ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗੀ।