ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਦੋ ਤਬਾਹਕੁਨ ਆਲਮੀ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਮੁੱਲਕ ਸਾਲ 1962 ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਬੈਠੇ ਜਿਸ ਦੇ ਫ਼ਲ ਸਵਰੂਪ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਾਂਝੀ ਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਹ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਰਾਹੀਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਇਸ ਮਕਸਦ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਾਰਾ ਦੇਣ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਖਾਧ ਆਪੂਰਤੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣ।
ਇਸ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ‘ਸਾਂਝੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ’ ਅਰਥਾਤ ਕੌਮਨ ਐਗਰੀਕਚਰਲ ਪੌਲਿਸੀ (CAP) ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਤਸੱਵਰ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਤੇ ਅਲਪ-ਵਕਤੀ ਉਪਾਅ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਚਿਰੋਕਾ ਸਮਾਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਆਸਰਾ ਨੀਤੀ ਸਾਬਿਤ ਹੋਈ।
1980 ਵਿਆਂ ਦੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਆਉਂਦਿਆਂ, CAP ਦੀ EU ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਬੱਜਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੋ-ਤਿਹਾਈ ਤੱਕ ਅੱਪੜ ਗਈ। ਜੋ ਹਾਲ ਫ਼ਿਲਹਾਲ ਜਾਰੀ CAP ਪਾਲਸੀ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਸਾਲ 2029 ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਲੋਕ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਨੀਤੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਅਨੇਕ ਤਰਾਂ ਦੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਲੈ ਰਹੇ ਨੇ (ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਹੁੱਤ ਵੱਡੇ ਫ਼ਾਰਮ ਹਨ), ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਇਸ ਪਾਲਸੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਨੱਵਿਆਈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਦਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ, ਪਰਿਆਵਰਣਵਾਦੀ, ਕਰਦਾਤਾ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਕਾਰਜ ਕਰਤਾ – ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਸਭ ਵਿੱਚ ਸਹਿਭਾਗੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ – ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਉਹ ਇਹ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ CAP ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰ ਤੇ ਬਦਲਾਵ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੁਣ ਹੈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਦੀਦ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਸਮਾਲੋਚਨਾ
- ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਗੈਰ-ਉਦਾਰਵਾਦੀ, ਪਾਖੰਡਵਾਦੀ, ਅਤੇ ਰੱਖਿਆਵਾਦੀ ਹਨ।
- ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਕੇਵਲ 5.4 ਫ਼ੀਸਦ ਹੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ, ਸਾਲ 2005 ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅੰਕੜੇ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ, EU ਦੇ ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ. ਦਾ 1.6 ਫ਼ੀਸਦ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 2 ਫ਼ੀਸਦ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਯੂਰੋਪ ਵਾਸੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਕਸਬਿਆਂ, ਅਤੇ ਉਪ-ਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ। ਭਾਵੇਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ EU ਦੇ ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ. ਦਾ 6 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੱਸਾ ਤੱਕ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਖੇਤਰ EU ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਬੱਜਟ ਦਾ 40 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੱਸਾ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਸੂਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
- 250 ਦੇ ਕਰੀਬ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੇਟ ਐਂਡ ਲਾਇਲ, ਨੈਸਲੇ, ਆਦਿ, ਜੋ ਕਿ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦਾ ਬਹੁੱਤ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੱਥਿਆ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੇ ਛੋਟੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਖਾਸ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਬੱਚਦਾ।
- ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੀ ਖੇਤੀ ਓੂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਨਹੀਂ; ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁੱਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਰਅਸਲ ਉਸ ਤਥਾਕਥਿਤ ਮੁੱਨਾਫ਼ੇ ਦਾ 90 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੱਸਾ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਸਾਂਝੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਾਲਸੀ ਦਾ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੇ ਅਸਲ ਮਨੋਰਥ ਸੀ ਕਿ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਾਬਿਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਉਹ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬੱਧੀ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਝਗੜੇ ਤੇ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਬੁਰੇ ਦੌਰ ਚੋਂ ਉਭਰ ਕੇ ਹਟੇ ਯੂਰੋਪ ਦਾ ਭਰਨ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰ ਸਕਣ ਤੇ ਹੁਣ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੂਰੋਪ, ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਭਰਨ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਸਾਲ 2007-2008 ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਆਏ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਨਵਿੱਆ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੇ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਸਮਾਨ ਛੂੰਹਦੀਆਂ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚਲੇ ਆਏ ਉਛਾਲ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦਾ ਸਿੱਧੇ ਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- EU ਦੇ ਬਜਟ ਦੇ 38 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ, ਯੂਰੋਪ ਦਾ ਕਰਦਾਤਾ 58 ਬਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਹਰ ਸਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੌਲਨਾਕ ਰਕਮ ਹੈ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਓੂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਮਹਿਜ਼ 3 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ EU ਦੇ ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ. ਦੇ ਵਿੱਚਲਾ ਯੋਗਦਾਨ 6 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਹਰਗਿਜ਼ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜੇ ਕਰ ਉਪਰ ਲਿਖਿਆ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਪੜ੍ਹਨ ਸੁਨਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੱਖਿਆਵਾਦੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਇਹ ਜਾਪਦੀ ਹੈ – ਰੱਖਿਆਵਾਦੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਉਦਾਰਵਾਦੀ।
ਸਾਰੇ ਹੀ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਰਾਜਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਅੱਗੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਢਿੰਡੋਰਾ ਪਿੱਟਣਾ ਬੇਹੱਦ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸਤੇ ਆਯਾਤਾਂ ਤੋਂ ‘ਬਚਾਏ ਜਾਣ’ ਦੀ ਬੇਹਦ ਸਖਤ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਸਤੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਤਾਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਗਾ ਤੇਗਾ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸਾਲ 2003 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2013 ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ 25 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫ਼ਾਰਮ ਠੱਪ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਅਤੇ ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਛੋਟੇ ਫ਼ਾਰਮ ਹੀ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਬੰਦ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੋ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਸੀ ਉਹ ਇਸੇ ਵਕਫ਼ੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ।
ਦੱਸਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 30 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀਆਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਅਦਾਇਗੀਆਂ (ਸਬਸਿਡੀਆਂ) ਕੇਵਲ 2 ਫ਼ੀਸਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾਵਾਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 80 ਫ਼ੀਸਦ ਦੇ ਕਰੀਬ 20 ਫ਼ੀਸਦ ਫ਼ਾਰਮ ਬਿਜਨਸਾਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀਆ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਹਰਗਿਜ਼ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਕਿਸਾਨ ਹੀ ਹੋਣ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀਆਂ ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ FTSE 250 ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੇਟ ਅਤੇ ਲਾਇਲ ਅਤੇ ਨੈਸਲੇ ਇਤਿਆਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਆਮਦਨੀ ਮਾਲੀਆ ਅਰਬਾਂ ਖਰਬਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਫ਼ਾਰਮ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਣਾਮ ਸਵਰੂਪ ਲੋੜੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਪਰੂਤੀ ਦਾ ਹੋਣਾ
ਅੱਜ EU ਦੀਆਂ ਫ਼ਾਰਮ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਣਾਮ ਸਵਰੂਪ ਲੋੜੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਪੂਰਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਬੇਲੋੜੀਂਦੇ ਯੂਰੋਪੀ ਖੇਤ ਉਤਪਾਦ – ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਣਕ ਤੱਕ – ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਮੁੱਲਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ, ਇਹਨਾਂ ਫ਼ਾਰਮ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ, ਨਿਹਾਇਤ ਹੀ ਘੱਟ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਕਸਰ ਕੀਮਤਾਂ ਐਨੀਆਂ ਕੁ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਕਿਸਾਨ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਸਦਕਾ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਧੱਕ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਨਿਗੂਣੀਆਂ ਆਮਦਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੇਸ਼ਕ, ਯੂਰੋਪ ਇਕੱਲਾ ਅਜਿਹਾ ਖਿੱਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਜਿਤ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੋਣ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ 1980 ਵਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯੂਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਿ ਅਰਥਚਾਰਾ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਰਯਾਤ ‘ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਦਯੋਗ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਮਦਨਾਂ ਦਾ 40 ਫ਼ੀਸਦ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਵੀ ਵਧੀਕ ਉਤਪਾਦਨ (Over Production) ਹੋਇਆ – ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿ, ਕੋਈ ਤਕਰੀਬਨ 60 ਲੱਖ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਸ ਤੇ ਚਰਬੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨੀ ਪਈ, ਮਹਿਜ਼ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਹ ਲੇਲੇ ਬੇਲੋੜੇ ਸਨ।
ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ‘ਖੇਤ ਮਾਫ਼ੀਆ’ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।
- ਯੂਰੋਪ ਦਾ ਜੋ ਇਹ ਫ਼ਾਰਮ ਸਬਸਿਡੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਉਹ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਬਸਿਡੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਮੱਦਦ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ 65 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭਰਕਮ ਸਹਾਇਤਾ ਰਾਸ਼ੀ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਿਊ ਯੌਰਕ ਟਾਇਮਜ਼ (New York Times) ਦੀ ਨਵੰਬਰ 4, 2019 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹਾਸਲ ਕੁੱਝ ਕੁ ਤਾਕਤਵਰ ਲੋਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਨਾਢ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਬਸਿਡੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਰੱਜ ਕੇ ਨਜਾਇਜ਼ ਫ਼ਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਹੈ।
ਯੂਰੋਪ ਦਾ ਇਹ ਜੋ ਫ਼ਾਰਮ ਸਬਸਿਡੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੀ ਇਮਦਾਦ ਦੇ ਲਈ ਸਾਲਾਨਾ 65 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਰਾਸ਼ੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧਨਾਢ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹਾਸਲ ਤਾਕਤਵਰ ਲੋਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਨਜਾਇਜ਼ ਫ਼ਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪਰਿਆਵਰਣ ‘ਤੇ ਦੁਸ਼-ਪ੍ਰਭਾਵ
ਇਹਨਾਂ ਮੂਰਖਤਾ ਪੂਰਣ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨੇ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦਾ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਲੋੜੋਂ ਜਿਆਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਕਸਾਇਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋਂ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਪਲੀਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਪਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋਈਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਮੌਤਾਂ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਬਲਿਕ ਸਿਹਤ ਆਪਾਤਕਾਲ (Public Health Emergency) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣਾ ਕਿ ਉਹ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਨਜਿੱਠਣ ਦਾ ਇੱਕ ਢੰਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਕੋਈ ਪੁਖਤਾ ਹੱਲ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ।
ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਜਿਹਨਾਂ ਸੱਤ ਮੁੱਲਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫ਼ਾਰਮਾਂ (51 ਫ਼ੀਸਦ) ਦੀ ਘੋਖ, ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਤੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਮੁੱਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਮੋਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਉਤਸਰਜਨ ਕਰਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ 104 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਦੀਆ ਅਦਾਇਗੀਆਂ ਛਅਫ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਬਾਬਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ CAP ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਅਦਾਇਗੀਆਂ ਦੀ ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਰਜਿਸਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁੱਲਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਜਾਂ ਰੇਹ ਤੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅਮੋਨਿਆ ਦੇ ਵਹਿਣ, ਜੋ ਵਹਿ ਕੇ ਦਰਿਆਵਾਂ, ਝੀਲਾਂ, ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ ਘੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਈ ਦੇ ਬੇਹਦ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧਣ ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਤੇ ਇਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਾਈ ਦਾ ਵੱਧਣਾ ਫੁੱਲਣਾ, ਇਹਨਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੱਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘੱਟਾ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਣਪਦੀ ਬਨਸਪਤੀ ਤੇ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਲਕਾਂ ਦੇ 2,374 ਪਸ਼ੂਪਾਲਨ ਫ਼ਾਰਮ ਜੋ ਕਿ ਐਨੇ ਕੁ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਅਮੋਨਿਆ ਉਤਸਰਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਪੌਲਯੂਟੈਂਟ ਰਿਲੀਜ਼ ਐਂਡ ਟਰਾਂਸਫ਼ਰ ਰਜਿਸਟਰ (European Pollutant Release and Transfer Register) ਦੀ ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ 1,209 ਪਸ਼ੂਪਾਲਨ ਫ਼ਾਰਮਾਂ ਨੂੰ CAP ਦੇ ਤਹਿਤ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 104 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਦੀ ਰਕਮ ਹਰ ਸਾਲ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਾਲਟਿਕ ਸਮੁੰਦਰ (Baltic Sea) ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਾਇਟ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਫਾਸਫ਼ੋਰਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੇ ਕਾਈ ਦੇ ਵੱਧਣ ਫੁੱਲਣ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਐਨਾ ਤੀਬਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰਦੇ ਤਥਾਕਥਿਤ ਨੀਲੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਬਲੂਮ (blue and green blooms) ਐਨੇ ਕੁ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਅੰਤਰਿਕਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕਾਈ ਗਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਥੱਲੇ ਨੇੜਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਹੀ, ਬਾਲਟਿਕ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਇੱਕ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਮ੍ਰਿਤ ਖੇਤਰ (Dead Zones) ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੋਈ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਪਣਪ ਸਕਦਾ।
ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਢੰਗ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਹਵਾ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਲੀਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਪੰਛੀ