ਪੰਜਾਬ

punjab

ETV Bharat / science-and-technology

ਨਾਸਾ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ

ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਤਸਵੀਰ
ਤਸਵੀਰ

By

Published : Oct 31, 2020, 5:31 PM IST

Updated : Feb 16, 2021, 7:31 PM IST

ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ: ਅਮਰੀਕਾ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਪਾਏ ਹਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਨਾਸਾ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਏਰੋਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ, ਸਟ੍ਰੈਟੋਸਪੇਰਿਕ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ ਆਫ਼ ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ (ਐਸਓਐਫ਼ਆਈਏ-ਸੋਫੀਆ) ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਨਾਸਾ ਦੇ ਐਡਮਨੀਸਟ੍ਰੇਟਰ ਜਿਮ ਬ੍ਰਿਡੇਂਸਟੀਨ ਨੇ ਟਵੀਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੋਫੀਆ ਦੂਰਬੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਅਸੀਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜਰਨਲ ਨੇਚਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨਮੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਨਤੀਜੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਪਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ

ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਠੰਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਤਹਿ ਉੱਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰੀਡੇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰੋਤ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਡੀ ਖੋਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਲੇਵੀਅਸ ਕ੍ਰੈਟਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅਣੂ ਲੱਭੇ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣ ਗੋਧਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖੁਰਦ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰ ਦੀ ਸਤਹ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 12-ਊਂਸ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਸਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਵਿਖੇ ਸਾਇੰਸ ਮਿਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਵਿੱਚ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪੌਲ ਹੱਟਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਸਨ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਉੱਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਪੈਣ ਵਾਲੀ ਸਤਹਿ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਉਥੇ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਪੁਲਾਂਘ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਰੋਤਾਂ ਬਾਰੇ ਪੇਚੀਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਖੜੇ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ ਜਾਂ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਕਰੋਮੀਟਰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਹੋਰ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਦੋ-ਕਦਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹਿ 'ਤੇ ਲਿਜਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਮੀਟਰ ਬੰਬ ਤੋਂ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਉਸ ਹਾਈਡਰੋਕਸਾਈਲ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਣੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਾਈਕਰੋਮੀਟਰਾਈਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈਆਂ ਉੱਚ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਹੋਰ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਪਨਾਹ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਣਕੇ ਦੇ ਢਾਂਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਥੋੜਾ ਵਧੇਰੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸੋਫੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨਸੀਮ ਰੰਗਵਾਲਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸੋਫੀਆ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅੰਕੜੇ ਮਿਲਣਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸਾਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵਧੇਰੇ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਉਡਾਣਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।

Last Updated : Feb 16, 2021, 7:31 PM IST

ABOUT THE AUTHOR

...view details