ਪੰਜਾਬ

punjab

ETV Bharat / science-and-technology

Chandrayaan 3: ਚੰਦਰਯਾਨ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ, ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ 'ਚ ਹੋਵੇਗਾ ਸਫਲ !

Chandrayaan 3: ਅੱਜ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਚੰਦਰਯਾਨ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ 6:04 ਵਜੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਹੈ।

Chandrayaan 3
Chandrayaan 3

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Aug 23, 2023, 8:28 AM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਲ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਲਾੜ ਭਾਈਚਾਰਾ ਉਮੀਦਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਅੱਜ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਇਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਮਿਸ਼ਨ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰੇਗਾ। ਅੱਜ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਉਤਰੇਗਾ, ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ।

ਚੰਦਰਯਾਨ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ:ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦਾ ਲੈਂਡਰ ਮੋਡਿਊਲ ਮਨੁੱਖੀ ਚਤੁਰਾਈ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। LM, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੈਂਡਰ ਵਿਕਰਮ ਅਤੇ ਰੋਵਰ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਲੈਂਡਿੰਗ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 6:04 ਵਜੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਉਤਰੇਗਾ।

ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ 'ਚ ਹੋਵੇਗਾ ਸਫਲ:ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੀ ਲੈਂਡਿੰਗ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਸਾਫਟ-ਲੈਂਡਿੰਗ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਮਰੀਕਾ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਅਣਵੰਡੇ ਰੂਸ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਉਪਲਬਧੀ ਹਾਸਲ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਅਟੱਲ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ।

ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ: ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਸਿਰਫ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਦਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਗਾਮੀ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੀ ਨੀਂਹ 'ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਫਾਲੋ-ਅਪ ਮਿਸ਼ਨ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸਾਫਟ-ਲੈਂਡਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੰਦਰਮਾ ਬਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਵਿਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਤਹ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੁਕੇ ਭੇਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।

ਅਤੀਤ ਤੋਂ ਸਬਕ, ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੱਕ: ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਇਸਰੋ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪੂਰਵ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਰੁਕਾਵਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਜਦੋਂ ਲੈਂਡਰ 'ਵਿਕਰਮ' ਨੇ ਆਪਣੀ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਝਟਕੇ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਦਮ ਪੱਥਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨੂੰ ਅਸਫਲਤਾ-ਅਧਾਰਤ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜੋ ਸੰਭਾਵੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸੁਚੱਜੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ: 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਵਹੀਕਲ ਮਾਰਕ-III (LVM-III) ਰਾਕੇਟ 'ਤੇ 600 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ, ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਇਕਮਾਤਰ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ 41 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਿਸ਼ਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੂਸ ਦੇ ਲੂਨਾ-25 ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਟਕਰਾਉਣ ਦੇ ਮੰਦਭਾਗੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਆਇਆ ਹੈ।

'ਆਤੰਕ ਦੇ 17 ਮਿੰਟ' ਲਈ ਕਾਉਂਟਡਾਊਨ:ਸੁਚੱਜੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਸਟੀਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਅੰਤਮ ਪੜਾਅ ਇੱਕ ਐਡਰੇਨਾਲੀਨ-ਪੰਪਿੰਗ ਯਤਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ '17 ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਦਹਿਸ਼ਤ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਪੜਾਅ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਲੈਂਡਰ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇੰਜਣ ਫਾਇਰਿੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਬਾਲਣ ਦੀ ਖਪਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੈਂਡਿੰਗ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਭੂਮੀ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਕੈਨ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਿਰਫ 17 ਮਿੰਟ ਹੀ ਲੰਘੇਗਾ।

ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਸ. ਸੋਮਨਾਥ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੈਂਡਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਲੈਂਡਰ ਨੂੰ ਖਿਤਿਜੀ ਤੋਂ ਲੰਬਕਾਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਦਲੇਰਾਨਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਣਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਆਈਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ।

ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝਲਕ:ਲੈਂਡਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਲੈਂਡਰ ਦੇ ਢਿੱਡ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰੇਗਾ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਨੂੰ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰੇਗਾ। ਅਲਫ਼ਾ ਪਾਰਟੀਕਲ ਐਕਸ-ਰੇ ਸਪੈਕਟਰੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਲੇਜ਼ਰ-ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬਰੇਕਡਾਊਨ ਸਪੈਕਟਰੋਸਕੋਪ ਸਮੇਤ ਉੱਨਤ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੇਲੋਡਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ, ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਅਣਜਾਣ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ:ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਹੱਸਮਈ, ਅਣਜਾਣ ਅਤੇ ਅਣਪਛਾਤੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਇਸ ਅਣਪਛਾਤੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਦੇ ਧਰੁਵੀ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਛੁਪੇ ਰਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਾਲੇ ਟੋਇਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਲ ਦੀ ਕਾਊਂਟਡਾਊਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰੇ ਸਾਹਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਕ ਅਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਵੀ ਨੱਕੋ-ਨੱਕ ਭਰੇ ਸਾਹਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ।

ABOUT THE AUTHOR

...view details