ਅਫਗਾਨ ਮਸਲੇ ‘ਚ ਰੁੱਝਿਆ ਭਾਰਤ ਤਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਤੱਕ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਨਵਾਂ ਰਸਤਾ

'ਮਲੱਕਾ ਦੁਵਿਧਾ' ਚੀਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਡਰਾਉਣੇ ਸੁਪਨੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੜੀ ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ 'ਰਸਤਾ' ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਕਾਬੁਲ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਠੀਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨੀਲੇ ਕਾਰਗ ਵੈਗਨ ਅਤੇ ਇੱਟਾਂ ਵਰਗੇ ਲਾਲ ਇੰਜਣ ਵਾਲੀ ਟ੍ਰੇਨ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਚੇਂਗਦੂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੇਲਵੇ ਪੋਰਟ ਦੇ ਲਈ ਰਸਤਾ ਬਣਾ ਰਹੀ ਸੀ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਆਮ ਵਰਤਾਰਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰੀ-ਲੈਂਡ-ਰੇਲ ਲਿੰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰਸਤਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਕਾਸ ਹੈ ਜੋ ਰਣਨੀਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟਿੰਗ ਲਈ ਮਾਲ ਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਯੰਗੂਨ ਬੰਦਰਗਾਹ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿੱਥੋਂ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਚੇਂਗਦੂ ਲਈ ਸਿੱਧੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਯੂਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲਿਨਕਾਂਗ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ।

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਵ 26 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚੇਂਗਦੂ ਤੋਂ ਲਿੰਕਾਂਗ ਤੱਕ ਰੇਲ ਲਿੰਕ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਿੰਕਾਂਗ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਸ਼ਾਂਨ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਚਿਨ ਸ਼ਵੇ ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਲਿਨਕਾਂਗ ਤੋਂ ਚੇਂਗਦੂ ਤੱਕ ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਲੱਗਣਗੇ।

ਚੀਨ ਦੀ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ (ਬੀਆਰਆਈ) ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਿਨ ਸ਼ਵੇ ਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਆਂਮਾਰ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਮਤ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 2013 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੀਆਰਆਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ, ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਰੂਸ ਰਾਹੀਂ ਚੀਨ ਤੋਂ ਯੂਰਪ ਤੱਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 70 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸੜਕਾਂ, ਰੇਲ ਅਤੇ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਲੇਨ ਦਾ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਨੈਟਵਰਕ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ।

ਨਵਾਂ ਲਿੰਕ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਐਕਟ ਈਸਟ ਪਾਲਿਸੀ (ਏਈਪੀ) ਤੇ ਲੜਖੜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1991 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਅਵਤਾਰ ਯਾਨੀ ਲੁੱਕ ਈਸਟ ਨੂੰ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦਿਖਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੁਬਾਰਾ ਤੋਂ ਨਾਮਿਤ ਏਈਪੀ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਮੂਹੀਕ੍ਰਿਤ ਹੈ।

ਨਵਾਂ ਮਿਆਂਮਾਰ-ਚੀਨ ਮਾਰਗ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਤੋਂ ਚੇਂਗਦੂ ਤੱਕ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਸਮੇਂ ਨੂੰ 20 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਘਟਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਚੀਨੀ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਮਲਕਾਨ ਜਲਡਮਰੂਮੱਧਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਏਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਲਕਾਨ ਦੀ ਦੁਵਿਧਾ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਲ ਪੱਛਮੀ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੀ ਨਕਦੀ ਸੰਕਟ ਵਾਲੇ ਟਾਟਮਾਡ (ਜੁੱਟਾ) ਨੂੰ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸਰੋਤ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੀਨੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਮਿਆਂਮਾਰ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਰਖਾਈਨ ਕਿਆਇਕਫਯੂ ਵਿਖੇ ਇਕ ਡੂੰਘੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੇ ਦੱਖਣ -ਪੱਛਮੀ ਯੂਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲੇਗੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ, 770 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਪੈਰਲਲ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਕਯੌਕਿਫਊ ਦੀਪ ਨਾਲ ਯੂਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਰੁਇਲੀ ਤੱਕ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2800 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਦੌੜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਆਂਸ਼ੀ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੈ।

ਇਹ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਸਾਲਾਨਾ 22 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਲਿਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੈਸ ਪਾਈਪਲਾਈਨ 12 ਅਰਬ ਬਿਲਿਅਨ ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ ਗੈਸ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋੜੀਂਦੇ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਾਈਪਲਾਈਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਨੈੱਟਵਰਕ ਊਰਜਾ ਦੀ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਚੀਨ ਦੇ ਲਈ ਅਤਿਅੰਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਸ਼ਾਂਤ ਮਲੱਕਾ ਜਲਡਮਰੂਮੱਧਿਆ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।