ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ:ਅਜਨਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਪਿੰਜਰ ਮਿਲਣ (male skeletons found in Punjab) ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕਾਫੀ ਭਖ ਗਿਆ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਹੁਣ ਇਸ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧ ’ਚ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਸ਼ਲ ਜੋ ਕਿ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 1972 ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਥਾਂ ’ਤੇ ਖੁੰਹ ਸੀ ਜਿਸ ’ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਖੂੰਹ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰੀਬ 10 ਤੋਂ 12 ਸਾਲ ਲੱਗੇ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਲ 1857 ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੁਮਤ ਨੇ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟਿਆ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਕਾਲ ਮਿਲੇ ਹਨ ਉਹ 1857 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋ ਕੰਕਾਲ ਮਿਲੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੰਕਾਲ ਕਿਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਤਾਂ ਜੋ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਕਿ ਕੰਕਾਲ ਕਦੋਂ ਦੇ ਹਨ।
ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੰਕਾਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਕੰਕਾਲ ਮਿਲਣ ਦੇ 2-3 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਆਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੰਕਾਲ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੁਝ ਦੰਦ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚ ਸਿਰਫ 52 ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਹੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।