ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਵੀਂ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਲੋਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ (NSE) ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਡੀਮੈਟ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਇੱਕ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਖਾਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਇੱਕ ਪਲ ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ?
ਇੱਕ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ੇਅਰ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟਾਂ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਨੂੰ 1996 ਵਿੱਚ NSE 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਲਈ ਕੋਈ ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਹੁਣ ਉਸ ਲਈ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਡੀਮੈਟ ਨਾਮਜ਼ਦ: ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਫਿਕਸਡ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਉਚੁਅਲ ਫੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਪਾਲਿਸੀ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਭਰੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਕਿ ਅਗਲੇ ਪਲ ਕੀ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਬੈਂਕਾਂ, ਨਿਵੇਸ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਜਾਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਮ ਨਾਮਜ਼ਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਸੇ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ ਪਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਰਕਮ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ।
ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮ ਭਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰਕਮ ਦਾ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ਕਿ ਰਕਮ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਹਿੱਸਾ ਕਿਸ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਅਧਿਕਾਰ: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਕਮ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿ ਉਹ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਵਸੀਅਤ' ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ। ਇਸ ਲਈ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਸਮੇਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸੈਂਟਰਲ ਡਿਪਾਜ਼ਟਰੀ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਲਿਮਿਟੇਡ (CDSL) ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਔਨਲਾਈਨ: ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਅਰਜ਼ੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੇਬੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਈ-ਸਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 1 ਅਕਤੂਬਰ 2021 ਤੋਂ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਂਝਾ ਖਾਤਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਡੀਪੀ (ਡਿਪਾਜ਼ਟਰੀ ਭਾਗੀਦਾਰ) ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਅਰਜ਼ੀ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਭਰਨਾ ਅਤੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਗਵਾਹ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਣਗੇ।
ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਆਖਰੀ ਮਿਤੀ: ਸੀਡੀਐਸਐਲ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮੁਖੀ ਰਾਮਕੁਮਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਿਓਰਿਟੀਜ਼ ਐਂਡ ਐਕਸਚੇਂਜ ਬੋਰਡ ਆਫ ਇੰਡੀਆ (ਸੇਬੀ) ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਡੀਮੈਟ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ 31 ਮਾਰਚ 2022 ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਖਾਤਿਆਂ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰੋ। ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਕਿ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਬਾਜ਼ਾਰ ’ਚ ਮੁੜ ਗਿਰਾਵਟ, Sensex 882 ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ ਡਿੱਗ ਕੇ 56,600 ਦੇ ਕਰੀਬ, Nifty ਮੁੜ 17,000 ਦੇ ਹੇਠਾਂ
