ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਹਰ ਸਾਲ 15 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ. ਅਵਲ ਪਾਕੀਰ ਜੈਨੁਲਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ (Dr. Avul Pakir Jainulabdeen Abdul Kalam) ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਕਲਾਮ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ 11ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ (2002 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਲੇਖਕ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਅਣਮੁੱਲੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਵਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ:ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਗਠਨ (UNO) ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਡਾ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ 15 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ 'ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਵਸ' ਵਜੋਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਇੰਨਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ 11ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਅਧਿਆਪਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੰਬਰ 2001 ਤੋਂ ਅੰਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਕਲਾਮ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਚਰਿੱਤਰ, ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਬਣਨ ਲਈ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।
ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਵਸ 2023 ਲਈ ਥੀਮ 'ਫੇਲ:ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ (FAIL: First attempt at learning) ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਕਾਫੀ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਤੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡਾ. ਕਲਾਮ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਸਰਵੋਤਮ ਸੰਸਕਰਨ ਬਣਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ:ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕਦੇ ਹਾਰ ਨਾ ਮੰਨੋ ਕਿਉਂਕਿ F.A.I.L. ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼, 'ਅੰਤ, ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ E.N.D ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਰਦੀ।' ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਵਾਬ ਵਜੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਤਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ NO ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਅਗਲਾ ਮੌਕਾ', ਤਾਂ ਆਓ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਣੀਏ।'
ਡਾ. ਕਲਾਮ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਰੱਖੇ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਵਾਲੇ 'ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ' ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨੂੰਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿਆਪਕ ਹਨ। ਕਲਾਮ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਾ ਉਚਿਤ ਹੈ।
ਡਾ. ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 1931 ਵਿੱਚ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ:ਡਾ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1931 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਬਨ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਦੇ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਤਾਮਿਲ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'ਸੇਂਟ ਜੋਸਫ਼ ਕਾਲਜ' ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ 'ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ' ਵਿੱਚ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 'ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸਥਾਪਨਾ' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਰੀਅਰ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਰਮਾਣੂ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਨ।
ਕਲਾਮ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ:-
- ਡਾ: ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਭਾਰਤ ਦੇ 11ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ (2002-2007) ਸਨ। ਉਸਦਾ ਟੀਚਾ 2020 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ ਸੀ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਮਿਲਿਆ।
- ਆਪਣੀ ਸੌਖ ਅਤੇ ਸਾਦਗੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਲੋਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਹਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ।
- ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
- ਡਾ. ਕਲਾਮ ਨੂੰ 30 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਮਵਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀਆਂ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1981 ਵਿੱਚ 'ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ' ਅਤੇ 1990 ਵਿੱਚ 'ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਲਈ 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' (1997) ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ‘ਵਿੰਗਜ਼ ਆਫ਼ ਫਾਇਰ’, ‘ਮਾਈ ਜਰਨੀ’, ‘ਇਗਨਾਈਟਡ ਮਾਈਂਡਜ਼’ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
- ਡਾ: ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਨੇ 1998 'ਚ ਸਫਲ 'ਪੋਖਰਨ-2 ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ' 'ਚ ਵੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ' ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਕਈ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ।
- ਡਾ. ਕਲਾਮ ਜੁਲਾਈ 1992 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 1999 ਤੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਰਹੇ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਵੰਬਰ 1999 ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ 2001 ਤੱਕ ਉਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਰਹੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
- ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਦਬਾਅ
- ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਚੋਣ
- ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆ
- ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਖਰਚ
- ਉਹ ਹੁਨਰ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਨ
- ਚੰਗੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਘਾਟ
- ਵਿਸ਼ੇ ਲਈ ਜਾਂ ਨਵੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਲਈ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
- ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਪੱਧਰ
- ਰੈਗਿੰਗ ਅਤੇ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ
- ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਣਗਹਿਲੀ
- ਅਣਜਾਣ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਗਾੜ
ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਹੁਨਰ ਜ਼ਰੂਰੀ
- ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ (Critical thinking and problem-solving)
- ਸਾਰੇ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਮੋਹਰੀ (Collaboration across networks and leading by influence)
- ਚੁਸਤੀ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ( Agility and adaptability) ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਅਤੇ ਉੱਦਮਵਾਦ (Initiative and entrepreneurialism)
- ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ( Finance Management)
- ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਅਤੇ ਲਿਖਤੀ ਸੰਚਾਰ (Effective oral and written communication)
- ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ( Accessing and analyzing information)
- ਉਤਸੁਕਤਾ ਤੇ ਕਲਪਨਾ (Curiosity and imagination)
