ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਬਾਅਦ 'ਚ ਇਸ ਕਾਰਨ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਰਵ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਇਸਦੀ ਆਖਰੀ ਸਟੇਜ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿਵਸ 2023 (World Alzheimer Day 2023) 'ਨੇਵਰ ਟੂ ਅਰਲੀ, ਨੇਵਰ ਟੂ ਲੇਟ' ਥੀਮ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੇ ਕਾਰਨ 50 ਤੋਂ 60 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਨਸਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ। ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
88 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ:ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (Alzheimer Association) ਦੀ 13 ਜਨਵਰੀ 2023 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 60 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ 7.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। 88 ਲੱਖ (8.8 ਮਿਲੀਅਨ) ਭਾਰਤੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਔਰਤਾਂ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ:ਡਾਕਟਰ ਐਲੋਇਸ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ 1901 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਨਾਮਕ ਇਸ ਵਿਕਾਰ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਮਨੋਰੋਗ ਦਾ ਨਾਮ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1984 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 21 ਸਤੰਬਰ 1994 ਨੂੰ ਸੰਸਥਾ ਦੀ 10ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 21 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ: ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ। ਚੀਜ਼ਾਂ ਗੁਆਉਣਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਥਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਣਾ। ਪੈਦਲ ਜਾਂ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁੰਮ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਣਾ। ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਗੁਆਉਣਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਿੰਤਤ ਰਹਿਣਾ। ਨਿੱਜੀ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਣ ਤਬਦੀਲੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਰਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਜਾਂ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ।
ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ: 65 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆਮ ਹੈ। ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ (ਡਾਇਬਟੀਜ਼) ਇੱਕ ਕਾਰਣ। ਮੋਟਾਪਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਹੋਣਾ, ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰਕ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਕਾਰਣ ਹੈ। ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਟੇਬਲ ਲੂਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹਨ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਪਾਗਲਪਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ:ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਰਵ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਇਸਦੀ ਆਖਰੀ ਸਟੇਜ ਹੈ। ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਦੇ ਕਾਰਨ 50 ਤੋਂ 60 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ (brain cells) ਅਤੇ ਨਸਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਘਨ/ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ। ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਨਾ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ,ਨਾ ਹੀ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਹੈ:ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੋਈ ਦਵਾਈ ਜਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਾਪਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਗੰਭੀਰ ਹੈ।
