ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਉਤਰਾਖੰਡ ਸੁਰੰਗ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਠੋਸ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਵਧੀਆ ਹਨ। 16 ਦਿਨ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ 41 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਖੁਦ ਪੂਰੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੱਕ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ: ਮਜ਼ਦੂਰ 12 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਸੁਰੰਗ 'ਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਸ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਸੇ ਹਨ, ਉਹ ਚਾਰਧਾਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੜਕੀ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਰਾਜਮਾਰਗ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਸਕਣ ਪਰ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਮੁਸਤੈਦੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਸਕੇ? ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਹਰ ਰਾਜ ਦਾ ਆਪਣਾ ਆਪਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਭਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਹੀ ਉਹ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਕਤੂਬਰ 1991 ਅਤੇ 1998 ਦੇ ਭੂਚਾਲ: ਇਹ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਵਾਲੇ ਨਕਸ਼ੇ ਦੇ ਜ਼ੋਨ ਪੰਜ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਵਾਰ ਭੂਚਾਲ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮੌਨਸੂਨ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਮ ਜਨਜੀਵਨ ਵੀ ਠੱਪ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ 1991 ਅਤੇ 1998 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਜਾਨਾਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਦੋਵੇਂ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਯੋਜਨਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਕੇਂਦਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਾਫੀ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸੁਰੰਗਾਂ ਪੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਢਲਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। 2400 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦਾ ਟਿਹਰੀ ਡੈਮ ਇਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਦਖਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਾ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ।
ਚਾਰਧਾਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ : ਜੇਕਰ ਚਾਰਧਾਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਕੱਲੇ ਰੇਲਵੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਤੱਕ 61 ਸੁਰੰਗਾਂ ਅਤੇ 59 ਨਵੇਂ ਪੁਲ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਡ੍ਰਿਲ ਕਰਕੇ 750 ਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਚਮੋਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ 300 ਮੈਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰਪ੍ਰਯਾਗ ਹਾਈਡਰੋ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਪੁੱਟੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਹਾਦਸਾ ਵਾਪਰਿਆ। ਇਹ NTPC ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੀ। ਵਾਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਜਿਓਲੋਜੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਐਨਐਸ ਵਿਰਦੀ ਅਤੇ ਡਾ: ਏਕੇ ਮਹਾਜਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਇਕੱਲੇ ਗੰਗਾ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਰੰਗਾਂ ਹਾਈਡਰੋ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਹਨ। ਕੁਝ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਬਣਨੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ 'ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਜੰਗਲ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ, ਭੂਗੋਲ ਸਭ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ.
30 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸਰਵੇਖਣ : ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਖੇਤਰ ਦਾ ਤਕਨੀਕੀ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। 22 ਅਕਤੂਬਰ 1991 ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੀਵੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ 30 ਸਾਲ ਬੀਤ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
