ਖੰਡਾਘੋਸ਼: ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਅਣਵੰਡੇ ਬਰਧਵਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਖੰਡਾਘੋਸ਼ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ 'ਸਹਿਯੋਗੀ' ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਟੁਕੇਸ਼ਵਰ ਦੱਤਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੱਤਾ ਨੇ ਸਿੰਘ ਦੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜੱਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਹਿਖਾਨਾ ਲੱਭਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੁਕਣ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸਹਾਰਾ ਸੀ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਅਤੇ 15 ਦਿਨ ਉੱਥੇ ਰਹੇ। ਬੇਸਮੈਂਟ (ਤਹਿਖਾਨੇ) ਨੂੰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਹਨ।
1928 ਵਿੱਚ ਸੀ ਕਿ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਸਾਬਕਾ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ, ਜੇਮਜ਼ ਸਕੌਟ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਏ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਵਹਿਸ਼ੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸਿਵਰਾਮ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗਲਤੀ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੌਹਨ ਸਾਂਡਰਸ, ਸਾਬਕਾ ਸਹਾਇਕ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਬਚ ਗਏ ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਣਵੰਡੇ ਬਰਧਵਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਖੰਡਾਘੋਸ਼ ਵਿਖੇ ਉਯਾਰੀ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
ਦੱਤਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਇਥੇ ਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖੰਡਾਘੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵੀ ਵਧੀਆਂ। ਦੱਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲਾ ਘਰ ਘੋਸ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸੀ। ਦੱਤਾ ਨੂੰ ਉਸ ਘਰ ਦੀ ਗੁਪਤ ਜਮੀਨਦੋਜ ਬੇਸਮੈਂਟ (ਤਹਿਖਾਨੇ) ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 15 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਉੱਥੇ ਸ਼ਰਨ ਲੈ ਲਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ "ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ" ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
ਟੇਲੀਪੁਕੁਰ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ ਬਰਧਵਾਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ, ਅਰਾਮਬਾਗ ਰੋਡ ਰਾਹੀਂ ਹੋਰ ਚਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਇੱਕ ਨੂੰ ਬਾਂਕੁੜਾ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਬਾਂਕੁੜਾ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫਰ ਉਯਾਰੀ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਦੱਤਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲਾ ਘਰ ਘੋਸ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੁਪਤ ਭੂਮੀਗਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ