ਗਯਾ: ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਗਯਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਨੀਮਚੱਕ ਬਠਾਨੀ ਬਲਾਕ ਦੇ ਝਰਨਾ ਸਰੇਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 22 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ ਸਕੂਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਕੂਲ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੈ (ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੈ)। ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਂ ਗਣਿਤ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਕਾਰਬਨ ਕਾਪੀ ਹੈ।
ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਲਿਖਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਵ: ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਦੇਖ ਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਪੀ ਚੈੱਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮ ਦੇਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ ਤਾਂ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਖਾ ਖਾ ਜਾਵੇ। ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਚੰਦਰਮੌਲੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਕਸਾਰ ਲਿਖਾਈ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ: ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਚੰਦਰਮੌਲੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ "ਇਕਸਾਰ ਲਿਖਾਈ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਬੱਚੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਲਿਖ ਸਕਣ। ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀ ’ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲੇਟ ’ਤੇ ਹੀ ਅਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਪੀ ਅਤੇ ਪੈਨਸਿਲ, ਫਿਰ ਪੈੱਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਇਕਸਾਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਹੋਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਕੂਲੀ ਬੱਚੇ ਵੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।''
ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਦੇਖ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਹੋਏ ਹੈਰਾਨ: ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਚੰਦਰਮੌਲੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਬੱਚੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਲਿਖ ਸਕਣ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੈਨਸਿਲ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਪੈੱਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹੈਂਡਰਾਈਟਿੰਗ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਦੇਖ ਕੇ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹਨ।