ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਸਲ ਜੀਡੀਪੀ ਦੇ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 20 ਰਾਜ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ, ਜੋ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਾ ਬਜਟ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਮਾਲੀਆ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੈ, ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਜਟ ਅਨੁਮਾਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਫਿਚ ਗਰੁੱਪ ਰੇਟਿੰਗ ਏਜੰਸੀ - ਇੰਡੀਆ ਰੇਟਿੰਗਸ, ਜੋ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 20 ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਦਾ 3.36 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹੇਗਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ 3.31% ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਉਧਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਰਕਾਰ ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 ਵਿੱਚ 20 ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਸ਼ੁੱਧ ਬਾਜ਼ਾਰ ਉਧਾਰ ਰਿਕਾਰਡ 5.72 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।
ਇੰਡੀਆ ਰੇਟਿੰਗ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਜਟ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਹ 15ਵੇਂ ਵਿੱਤ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤੈਅ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਬੰਧਤ ਰਾਜ ਦੇ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਦਾ 4% ਅਤੇ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਦਾ ਵਾਧੂ 0.5% ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਪਲਬਧ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜ ਰਾਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੇਘਾਲਿਆ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਦੇ 4% ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਬਰਾਬਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।
ਔਸਤ ਰਾਜ GDP ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀਯੋਗ: ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 ਲਈ ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੁੱਲ ਰਾਜ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (GSDP) ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਵਾਧਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 20 ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਔਸਤ ਸੰਯੁਕਤ GSDP ਵਾਧਾ ਦਰ 11.75% ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 13.58% ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2020-21 ਨਾਲੋਂ 2.48% ਵੱਧ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਲਾਬੰਦ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2019-20 ਵਿੱਚ 9.48% ਸੀ। ਏਜੰਸੀ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉੱਚ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਨੁਮਾਨਿਤ GSDP ਵਾਧਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਏਜੰਸੀ ਇਹਨਾਂ 20 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 9% -15% ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ GSDP ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ 20 ਰਾਜਾਂ ਦੀ GSDP ਵਾਧਾ ਦਰ 11.55 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਮਾਤਰ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 13% ਤੋਂ ਉਪਰ ਰਹੇਗੀ:ਇੰਡੀਆ ਰੇਟਿੰਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਵਾਧਾ ਦਰ 13.2% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 13.6% ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ 20 ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਮਾਲੀਆ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ 1 ਦੇ ਘਾਟੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। GSDP ਦਾ %। ਇਹ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਦੇ ਬਜਟ 0.8 ਫੀਸਦੀ (1.7 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 10 ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਲੀਆ ਖਾਤੇ ਸਰਪਲੱਸ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਗਲੋਬਲ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਉਭਰਨਗੀਆਂ।
ਏਜੰਸੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 20 ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਠ ਰਾਜ 2023 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਲੀਏ ਵਿੱਚ ਸਰਪਲੱਸ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। 20 ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਅਨੁਪਾਤ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 27.23% ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇਹ 26.53% ਸੀ। ਇਹ ਪੂਰਵ-ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਰਥਾਤ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2018-21 ਦੇ 25.5% ਦੇ ਔਸਤ ਕਰਜ਼ੇ ਅਤੇ ਜੀਐਸਡੀਪੀ ਅਨੁਪਾਤ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਏਜੰਸੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 'ਚ ਇਹ 27.23 ਫੀਸਦੀ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।