ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਇੰਦੌਰ ਖੰਡਵਾ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਸਿਮਰੋਲ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਈ, ਸੈਂਡਲ, ਮੰਡਲ, ਭੈਰੂਘਾਟ, ਗਜਿੰਦਾ, ਲਾਲਪੁਰਾ ਅਤੇ ਤਗੜੀ ਪੁਰਾ ਵਰਗੇ 11 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲਈ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਲੋਕ ਇੰਦਰਦੇਵ ਦੀ ਮੇਹਰਬਾਨੀ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸਨ। ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇਕ ਫਸਲ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਇਹੀ ਗਨੀਮਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ। ਜੇ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲਦਾ। ਜਦੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਅਤੇ ਸੁਖੜੀ ਨਦੀ ਵੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਇੱਥੋ ਤੱਕ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਜੋ ਟਿਊਬਵੈਲ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਤਲਾਅ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੁੱਟੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਦੇ ਲਾਲੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਛੱਡਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਪੇਟ ਪਾਲਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਫਿਰੇ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ 'ਚ ਆਈ ਬਹਾਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸੋਕਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ। ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਚਾਰਾ-ਪਾਣੀ ਮਿਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਫਰਿਆਦ ਕੀਤੀ। ਆਖਿਰਕਾਰ, ਉਹ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ 'ਤੇ ਤਰਸ ਆਇਆ ਤੇ ਰੱਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸੁਣੀ।
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਵਾਇਆ।
ਪੇਂਡੂ ਪਸ਼ੂਪਾਲਕ ਰਲਕੀ ਬਾਈ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਭੈੜੀ ਸਥਿਤੀ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਥਾਂ ਟੋਏ ਪੁੱਟੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਨਰਮਦਾ ਲਾਈਨ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਲੀ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਅਤੇ ਦੂਰ ਤੱਕ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਪਾਈਪ ਪਾ ਲਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਫਸਲ ਬੀਜ ਪਾਉਂਦੇ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਕਣਕ ਲਈ ਦੋ ਫਸਲਾਂ ਲਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਦਿਹਾਤੀ ਪਿੰਡ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਰੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਥੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਸੌ ਡੈਮ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਵਿੱਚ ਨਾਲੀਆਂ ਰੋਕੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨੌਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਨਦੀ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਭੈਰੂਘਾਟ ਤੋਂ ਹੁਣ, ਨਰਮਦਾ ਦਾ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਪੀਣ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ।
ਹਰਿਆਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਛੋਟੇ ਡੈਮ ਬਣਵਾਏ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ। ਨਰਮਦਾ ਦਾ ਸਾਥ ਮਿਲਿਆ, ਤਾਂ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ ਮੁੜ ਜਵਾਨ ਹੋ ਗਈ। ਹੁਣ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ। ਮੀਂਹ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੀਕ, ਨਹੀਂ ਨਰਮਦਾ ਮੈਯਾ ਦਾ ਆਸਰਾ ਤਾਂ ਹੈ। ਨਰਮਦਾ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ 11 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਖ ਭਰੇ ਦਿਨ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ।
ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਖੇਤਰ ਤੋਂ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਤੱਕ ਲਾਈਨ ਪਾ ਦਿੱਤੀ। ਨਰਮਦਾ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸਦਕਾ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਪਾਣੀ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਫਸਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੀ ਵੱਧ-ਫੁੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਗਏ, ਹੁਣ ਚਾਰੇ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੀ ਚੱਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਜਦੋਂ ਸੁੱਖੜੀ ਨਦੀ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਇੰਦੌਰ ਖੰਡਵਾ ਰੋਡ 'ਤੇ ਸਿਮਰੋਲ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਅਬੋਹਵਾ ਵੀ ਬਦਲ ਗਈ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਚਾਇਤ ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਸੀਈਓ ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਚੰਦਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਯਤਨ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਥੀਮ ਹਨ, ਇੱਕ ਹੈ ਆਈਡਬਲਯੂਐਮਪੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪੇਂਡੂ ਮਿਸ਼ਨ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਅਸੀਂ ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਅਤੇ ਸਟਾਪ ਡੈਮ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਲਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ੈੱਡਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਨਦੀਆਂ ਵੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ 2021-22 ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤੀ ਲਈ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤ ਲਹਿਰਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿੰਡਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਵੀ ਵੱਧ ਗਈ। ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਬਾਹਰ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਗਏ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਕਿਸਮਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਹਰਬਾਨ ਹੈ।
