ਕਰਨਾਲ: ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪੰਚਾਂਗ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦਿਨ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਇਸੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਸਾਲ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਮਹੀਨਾ ਸਾਵਣ ਹੈ। ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਕੰਵਰ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ 31 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਸਾਲ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਮਹੀਨੇ, ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ 4 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ 31 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ।
2 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਸਾਵਣ :ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ 58 ਦਿਨ ਮਿਲਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 8 ਸੋਮਵਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜੋਤੀਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਵਣ ਦੇ 2 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ 19 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਹੈ।
ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਮਹੱਤਵ:ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸੋਮਵਾਰ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੈ। ਅਣਵਿਆਹੀ ਕੁੜੀ ਜੋ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਵਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਛਤ ਲਾੜਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ 'ਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਧਤੂਰਾ, ਚੰਦਨ, ਬੇਲ ਪੱਥਰ, ਸ਼ਹਿਦ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ 'ਤੇ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕੁੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਹੈ। ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ 'ਚ ਆਉਣਗੇ ਮਾਲਾ :ਪੰਡਿਤ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ 2023 'ਚ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 58 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜੋ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 31 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਲਮਾਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਲਮਾਸ 18 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ 16 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਮਲਮਾਸ ਕਾਰਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਚੰਦਰ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ, ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨਾ 365 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਮਹੀਨਾ 354 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੂ ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ 1 ਸਾਲ ਵਿੱਚ 11 ਦਿਨ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਰਕ 33 ਦਿਨ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਧੇ ਹੋਏ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕ ਮਾਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਦਿਕ ਮਾਸ ਜਾਂ ਮਲਮਾਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ: ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ। ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ 6 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸੰਕਸ਼ਤੀ ਚਤੁਰਥੀ, 13 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕਾਮਿਕਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ, 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਵ੍ਰਤ, 15 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਮਾਸਿਕ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ, 16 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕਰਕ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ, 17 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰਵਣ ਅਮਾਵਸ, 29 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪਮਿਨੀਦ ਹੈ। 30 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ, 1 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਵਰਾਤ, 4 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਰਾਤ, 4 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸੰਕਸ਼ਤੀ ਚਤੁਰਥੀ, 12 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪਰਮ ਇਕਾਦਸ਼ੀ, 13 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਵਰਾਤ, 14 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮਾਸਿਕ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ, 16 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਅਮਾਵਸਿਆ, 17 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਿਮਹਾ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ, 19 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹਰਿਆਲੀ ਤੀਜ, 21 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਨਾਗ ਪੰਚਮੀ, 27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰਵਣ ਪੁਤਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ, 28 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੋਸ਼ ਵ੍ਰਤ, 29 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਓਨਮ/ਤਿਰੁਵੋਂ 3 ਅਗਸਤ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਬੰਧਨ, ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 31 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰਵਣ ਪੂਰਨਿਮਾ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ।
