ਰਾਜਸਥਾਨ/ਜੈਪੁਰ: ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਝਲਾਣਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ 'ਚ ਲੀਪਰਡ ਸਫਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਗਲਤਾ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਮਰਗੜ੍ਹ 'ਚ ਵੀ ਲੀਪਰਡ ਸਫਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ (Preparations for start of Leopard Safari in Amagarh) ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਟਰੈਕ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਤਿਆਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਝਲਾਣਾ ਦਾ ਜੰਗਲ ਲਗਭਗ 20 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਸਮੇਂ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੇਪਰਡ ਆਪਣਾ ਆਸ਼ਿਆਨਾ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਹੈ ਅਮਗੜ੍ਹ ਲੀਓਪਾਰਡ ਰਿਜ਼ਰਵ: ਗਲਤਾ ਦਾ ਅਮਗੜ੍ਹ ਚੀਤਾ ਰਿਜ਼ਰਵ (Amagarh Leopard Reserve) ਲਗਭਗ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ 15 ਪੈਂਥਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਜੰਗਲ ਕਰੀਬ 55 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਅਨੁਸਾਰ 20 ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੈਂਥਰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਝਲਾਣਾ ਤੋਂ ਗਲਤਾ ਰਾਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਗਲਿਆਰਾ ਸਰਿਸਕਾ ਤੱਕ ਜੁੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਹੈ।
ਗਲਤਾ ਦੇ ਜੰਗਲ 'ਚ ਕੀ ਹੈ ਖਾਸ:ਜਦੋਂ ਵੀ ਆਮਾਗੜ੍ਹ 'ਚ ਚੀਤੇ ਦੀ ਸਫਾਰੀ (Leopard Safari in Amagarh) ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਝਲਾਣਾ ਦੇ ਬਘੇਰੋਆਂ ਦੇ ਪਨਾਹਗਾਹ ਨਾਲ ਹੋਣੀ ਤੈਅ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਜੇਕਰ ਜੰਗਲ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਝਲਾਣਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਮਗੜ੍ਹ ਯਾਨੀ ਗਲਤਾ ਦਾ ਜੰਗਲ ਕੁਝ ਸੰਘਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸੰਕਲਪ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਪਵੇ।
12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਟਰੈਕ: ਗਲਟਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਟਰੈਕ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਲਈ 6-7 ਵਾਟਰ ਪੁਆਇੰਟ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਰੋਡ ਰਾਹੀਂ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਐਲੀਵੇਟਿਡ ਟ੍ਰੈਕ ਵੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਰੋਮਾਂਚਕ ਬਣਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਬਣੇ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰਨਗੇ।
ਝਲਾਣਾ ਦੇ ਬਘੇਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਮਾਗੜ੍ਹ ਆਇਆ ਰਾਸ: ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਗੜ੍ਹ ਯਾਨੀ ਗਲਟਾ ਜੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ 8 ਬਘੇਰਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਦੇ ਝਲਾਣਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਕਰਨ, ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਅਰਜੁਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਸ ਵਰਗੇ ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਿੰਨ ਸ਼ਾਵਕਾਂ ਵਾਲੀ ਪਾਰੋ ਅਤੇ ਕਲੀਓਪੈਟਰਾ ਮਾਦਾ ਚੀਤਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਝਲਾਣਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਆਪਸੀ ਝਗੜੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੀਤੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਥੇ ਠਹਿਰ ਗਏ। ਝਲਾਣਾ ਦੇ ਚੀਤੇ ਚੁਲਗਿਰੀ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਰੋਡ 'ਤੇ ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੁਦਰਤੀ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਚੁਲਗਿਰੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਧਰ ਕਾ ਬਾਗ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕੀ-ਕੀ ਦੇਖਿਆ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ: ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਜਦੋਂ ਅਮਗੜ੍ਹ (Amagarh Leopard Safari with ETV Bharat) ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਬਣੇ ਪਹਿਲੇ ਟਰੈਕ ਰਾਹੀਂ ਕਰੀਬ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਵਾਟਰ ਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਚੀਤੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਇੱਥੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੇੜੇ ਹੀ ਬਘੇਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪਗਮਾਰਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ’ਤੇ ਬਣੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਸਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਈਟੀਵੀ ਵੱਲੋਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਲੂੰਬੜੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨੀਲਗਾਏ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ।ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਜੰਗਲੀ ਖਰਗੋਸ਼ ਵੀ ਟਰੈਕ ਉੱਤੇ ਦੌੜਦਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਏ ਸਨ।
ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਦਖਲ ਦੀ ਰਹੀ ਚੁਣੌਤੀ: ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅਬਾਦੀ ਬਣਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਲਟਾ ਜੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਵੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਆਮੇਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਖੋਰ ਖੇਤਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੰਗਲਾਂ 'ਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਸਤੀਆਂ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ, ਸਗੋਂ ਜੰਗਲਾਂ 'ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚੌਕੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:KGF ਚੈਪਟਰ-2 ਫਿਲਮ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਗੋਲੀਬਾਰੀ, ਇੱਕ ਜ਼ਖਮੀ
