ਬਾਲਾਸੋਰ/ਓਡੀਸ਼ਾ:ਜਾਂਚਕਰਤਾ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਬਾਲਾਸੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਏ ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਗਲਤੀ, ਸਿਗਨਲ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਭਾਵਿਤ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ 'ਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 288 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 1100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਯਾਤਰੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਦਰਦ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਹਾਦਸੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰੇਲ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਿਨੀ ਵੈਸ਼ਨਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਟੀਮਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਅਪਣਾ ਦਰਦ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਖਿਲਾਫ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬਖਸ਼ਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ।' ਇਹ ਘਟਨਾ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਕਰੀਬ 7 ਵਜੇ ਬਾਲਾਸੋਰ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਾਪਰੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ-ਚੇਨਈ ਕੇਂਦਰੀ ਕੋਰੋਮੰਡਲ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ-ਹਾਵੜਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰਨ ਤੇ ਇਕ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਈਆਂ। ਦੋਵੇਂ ਯਾਤਰੀ ਟਰੇਨਾਂ 'ਚ ਕਰੀਬ 2500 ਯਾਤਰੀ ਸਵਾਰ ਸਨ।
ਕੁੱਲ 21 ਡੱਬੇ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰੇ :ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿਚ 21 ਡੱਬੇ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰ ਗਏ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੈਂਕੜੇ ਯਾਤਰੀ ਫਸ ਗਏ। ਦੋਵੇਂ ਯਾਤਰੀ ਟਰੇਨਾਂ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰੀਬ 90 ਟਰੇਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦਕਿ 46 ਟਰੇਨਾਂ ਦਾ ਰੂਟ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 11 ਟਰੇਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੁਰਘਟਨਾ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੱਖਣੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਵਾਂਗ ਖਿੰਡੇ ਡੱਬੇ:ਘਟਨਾ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਇੰਝ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਨੇ ਟ੍ਰੇਨ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ। ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੀਆਂ ਕ੍ਰੇਨਾਂ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਗੈਸ ਕਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਾਦਸੇ 'ਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਸਪਤਾਲਾਂ 'ਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਂਚ 'ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਈ ਕੋਰੋਮੰਡਲ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਮੁੱਖ ਮਾਰਗ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਹਿੰਗਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ 'ਲੂਪ ਲਾਈਨ' 'ਤੇ ਗਈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਈ।
ਅਚਾਨਕ ਬੋਗੀਆਂ ਪਲਟੀਆਂ, ਬੱਤੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ:ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਲ ਦੀ ਪਟੜੀ ਉੱਤੇ ਖਰਾਬ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕੋਰੋਮੰਡਲ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੈਂਗਲੁਰੂ-ਹਾਵੜਾ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਦੇ ਡੱਬੇ ਵੀ ਪਲਟ ਗਏ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ 'ਚ 288 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 56 ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ 'ਚ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਕੋਲ ਪਰਤ ਰਹੀ 12864 ਬੈਂਗਲੁਰੂ-ਹਾਵੜਾ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ 'ਚ ਸਵਾਰ ਕਈ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਗਏ ਅਤੇ ਲਾਈਟਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਬਰਧਮਾਨ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਮਿਜ਼ਾਨ-ਉਲ-ਹੱਕ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਕਰਨਾਟਕ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਹੱਕ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਟਰੇਨ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ 7 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਹਿੱਲਣ ਲੱਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਬੋਗੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਖਰਾਬੀ ਹੋਈ, ਮੈਂ ਉਪਰਲੀ ਸੀਟ ਤੋਂ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨੇ ਕੋਚ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਹਕ ਨੇ ਹਾਵੜਾ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਏਜੰਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਇਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਸੀ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਕੋਚ ਦੇ ਕੋਲ ਪਏ ਸਨ।"
ਕਵਚ ਸਿਸਟਮ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ: ਰੇਲ ਦੁਰਘਟਨਾ ਰੋਕਥਾਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਕਵਚ' ਕੰਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਇਸ 'ਤੇ ਵੀ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਟ 'ਤੇ 'ਕਵਚ' ਸਿਸਟਮ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਗਨਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦੱਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕਰਨਗੇ।
ਦੋਵੇਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ:ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੋਰੋਮੰਡਲ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ 128 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੈਂਗਲੁਰੂ-ਹਾਵੜਾ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ 116 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਰੇਲਵੇ ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਟਰੇਨਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 130 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸੀਆਰਐਸ (ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ) ਐਸਈ (ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬੀ) ਜ਼ੋਨ ਏ ਐਮ ਚੌਧਰੀ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ।" ਅਜੇ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾਈ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਅਮਿਤਾਭ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਰੂਟ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਆਪਣੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਿੱਚ 'ਕਵਚ' ਸਿਸਟਮ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਇਹ 'ਕਵਚ' ਉਦੋਂ ਐਕਟਿਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ (ਟਰੇਨ ਡਰਾਈਵਰ) ਸਿਗਨਲ ਤੋੜ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਸਿਗਨਲ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਹੀ ਟਰੇਨਾਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬ੍ਰੇਕ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਦੂਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਸੇ ਰੂਟ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। (ਪੀਟੀਆਈ-ਭਾਸ਼ਾ)
