ਚੇਨੱਈ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ):ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਨੀਲਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਨੂਰ ਨੇੜੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਆਈਏਐਫ ਦਾ ਇੱਕ Mi-17V5 ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ (Coonoor helicopter crash) ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 13 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਆਰ. ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮ ਨੇ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਬਰਾਮਦ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੁਣ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇਗਾ ਕਿ ਆਖਿਰੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਕੀ ਹੈ?
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਹਾਜ਼ ਜਾਂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ (Black Box) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਸਾਰੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼, ਮਾਲ ਜਾਂ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਜਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਡਾਣ ਦੌਰਾਨ ਜਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਏਟੀਸੀ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਕੋ-ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ (Data Recorder) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਨੂੰ ਫਲਾਈਟ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ ਜਾਂ ਫਲਾਈਟ ਡਾਟਾ ਰਿਕਾਰਡਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਬਿਨਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਵੀ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਸ ਬਾਕਸ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਡੱਬਾ ਕਿਸੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਸਕਿੰਟ ਇੱਕ ਬੀਪ ਦੀ ਆਵਾਜ਼/ਵੇਵ ਲਗਾਤਾਰ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਪਤਾ ਸਰਚ ਟੀਮ ਨੂੰ 2 ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਲੈਕ ਬਾਕਸ ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਧਾਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ ਦੇ ਬਣੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਸੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉੱਚਾਈ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਡਿੱਗਣ ਜਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 14000 ਫੁੱਟ ਡੂੰਘੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿਗਨਲ ਭੇਜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।