ਰਾਂਚੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਮਹੋਤਸਵ 'ਤੇ ਜਦੋਂ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਭਾਰੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਝਾਰਖੰਡ 'ਚ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਨਾਂ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਦਿਨ.
ਹਰ ਘਰ ਤਿਰੰਗਾ, ਹਰ ਹੱਥ ਤਿਰੰਗਾ ਮੁਹਿੰਮ 1917 ਤੋਂ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਸਥਾ ਇੰਨੀ ਡੂੰਘੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। 75 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ 1917 ਤੋਂ ਇਹ ਭਾਈਚਾਰਾ ਤਿਰੰਗੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਰਵਉੱਚ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਮੰਨਦਾ ਅਤੇ ਪੂਜਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ-ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਜੋ ਤਿਰੰਗਾ ਉੱਡਦਾ ਹੈ, ਉਸ 'ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਦੀ ਥਾਂ ਚਰਖੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਤਿਰੰਗੇ ਦਾ ਇਹੀ ਰੂਪ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ (ਹਰ ਘਰ ਤਿਰੰਗਾ) ਨੇ ਹਰ ਘਰ ਤਿਰੰਗੇ, ਹਰ ਹੱਥ ਤਿਰੰਗੇ ਦਾ ਮੰਤਰ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅਹਿੰਸਾ ਹੀ ਜੀਵਨ ਮੰਤਰ ਹੈ:ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਛਾਪ ਇਸ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਇੰਨੀ ਡੂੰਘੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਅਹਿੰਸਾ ਹੀ ਇਸ ਸਮਾਜ ਦਾ ਜੀਵਨ ਮੰਤਰ ਹੈ। ਸਾਦੀ ਅਤੇ ਸਾਤਵਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕ ਮਾਸਾਹਾਰੀ-ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਚਿੱਟੇ ਖਾਦੀ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ ਟੋਪੀ ਹੈ। ਚਤਰਾ ਦੇ ਸਰਾਏ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੀਗਲ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚਰਖਿਆਂ ਵਾਲਾ ਤਿਰੰਗਾ ਸਾਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹੇ ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਬਣੇ ਪੂਜਾ ਧਾਮ ਵਿਚ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ।
1914 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਮੁਹਿੰਮ: ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਇੱਕ ਪੰਥ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1914 ਵਿੱਚ ਜਾਤਰਾ ਓੜਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਗੁਮਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਿਸ਼ੂਨਪੁਰ ਬਲਾਕ ਦੇ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਸੀ। ਜਾਤਰਾ ਓੜਾਂ ਨੇ ਕਬਾਇਲੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂ-ਬਲੀ, ਮਾਸ-ਭੋਜਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ, ਭੂਤਾਂ-ਪ੍ਰੇਤਾਂ ਦੇ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਸੇਵਨ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਤਵਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੂਤਰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ। ਮੁਹਿੰਮ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਹੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨਵੀਂ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਨ ਭਗਤ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਜਾਤਰਾ ਓੜਾਂ ਨੂੰ ਜਾਤਰਾ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਪੰਥ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਸੀ। ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਸੰਪਰਦਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ, ਸ਼ਾਹੂਕਾਰਾਂ, ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਦੋਲਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤਾਨਾ ਭਗਤ: ਜਾਤਰਾ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਮਾਲੀਆ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ, ਬੇਗਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਘਬਰਾ ਕੇ 1914 ਵਿਚ ਜਾਤਰਾ ਓੜਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਡੇਢ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਪਰ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਅੰਦੋਲਨ ਆਪਣੀ ਅਹਿੰਸਕ ਨੀਤੀ ਕਾਰਨ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਜਾਤਰਾ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਮੰਤਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੰਗਣ 'ਤੇ ਨਾ ਖਾਓ ਅਤੇ ਤਿਰੰਗੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਧਾਰਨ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਤਿਰੰਗਾ ਤਾਨਾ ਭਗਤ ਸੰਪਰਦਾ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਮੰਨਣ ਲੱਗੇ। ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਜ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।