ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ:ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਛਿੜ ਗਈ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਹਮਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦਾ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜਵਾਬ ਦੇਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਸ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਹਮਾਸ -ਹਮਾਸ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ (ਅਤਿਵਾਦੀ) ਸੰਗਠਨ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਫਲਸਤੀਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1987 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਯਾਸੀਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਮਾਸ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫਲਸਤੀਨ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਲਸਤੀਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਥਾਰਟੀ ਇੱਥੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਕੋਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਰੂ ਹਥਿਆਰ ਹਨ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਰਾਕੇਟ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਮੋਰਟਾਰ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਅਸਲ ਕਹਾਣੀ- ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਤੁਰਕੀ ਦਾ ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਹਾਰ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਫਲਸਤੀਨੀ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਇਸਲਾਮ, ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਸੀ। ਉਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਰਬ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਯਹੂਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜੱਦੀ ਸਥਾਨ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਇੱਥੋਂ ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੱਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ। ਜੇਕਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਚਾਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਵਸਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਸਕਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ 1948 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਟਕਰਾਅ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1948 ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਜਾਰਡਨ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ। ਜੋਰਡਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਨਾਂ ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਸੀ। ਮਿਸਰ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਨਾਮ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਸੀ। ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਫਲਸਤੀਨੀ ਇਸ ਵੰਡ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ।
1967 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਅਜੇ ਵੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਹੈ। ਗਾਜ਼ਾ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਲਾਨਿਆ। ਫਲਸਤੀਨ ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਅਲ ਅਕਸਾ ਵਿਵਾਦ- ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਮਦੀਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਲ ਅਕਸਾ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਅਲ-ਹਰਮ-ਅਲ-ਸ਼ਰੀਫ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਈਸਾ ਮਸੀਹ ਨੂੰ ਸਲੀਬ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਹੂਦੀ ਇਸ ਨੂੰ ਟੈਂਪਲ ਟਾਊਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ, ਡੋਮ ਆਫ਼ ਦ ਰੌਕ, ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
- ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਕਦੋਂ ਭਿਆਨਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਇਆ, ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ...
ਅਗਸਤ 2005- 38 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ 2005 ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਖੋਹ ਲਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਫ਼ਲਸਤੀਨੀਆਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਹੈ।
25 ਜਨਵਰੀ, 2006 – ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਦੀ ਜਿੱਤ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਫਲਸਤੀਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਹਮਾਸ ਨੇ ਨਾ ਤਾਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਰਾਹ ਛੱਡਿਆ।
25 ਜੂਨ 2006 -ਹਮਾਸ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸਿਪਾਹੀ ਗਿਲਾਡ ਸ਼ਾਲਿਤ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਾਲਿਤ ਨੂੰ ਕੈਦੀ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਦੌਰਾਨ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।14 ਜੂਨ, 2007 - ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਹਮਾਸ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇੱਥੋਂ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹੰਮਦ. ਅੱਬਾਸ ਦੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਯੋਧੇ, ਫਤਹ, ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਫਤਾਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
17 ਦਸੰਬਰ, 2008 - ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦੱਖਣੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਐਸਡੇਰੋਟ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ 22 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਤਕਰੀਬਨ 1400 ਫਲਸਤੀਨੀ ਅਤੇ 13 ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।